|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - موقعیت جغرافیاییروستای جمالآباد در ۳کیلومتری شرق تجریش و امامزاده صالح قرارداشت [۱]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
این روستا از شمال به دامنه‌های کوه توچال، از غرب به منظریه، از جنوب به نیاوران، و از شرق به رحمان‌آباد و کاشانک محدود می‌شد [۲]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران،ص ۳۶۸- ۳۶۹،تهران، ۱۳۸۱ ش.
[ویرایش] ۲ - وضعیت آب و هواجمالآباد همچون دیگر روستاهای شمیران به‌سبب برخورداری از آب و هوایی خنک‌تر نسبت به تهران، در دوره قاجار از تابستانگاه تهرانیها و به‌ویژه برخی از درباریان به شمار می‌آمد که عمارتهای تابستانی در آن بنا می‌کردند و مدتی را به‌عنوان منطقه ییلاقی در آن به سر می‌بردند. [ویرایش] ۳ - منبع تامین آبیکی از این عمارتها، ساختمانی قدیمی بود که در پایین دو استخر بنا شده بود. این دو استخر بر پایۀ مشاهدات منوچهر ستوده در سالهای دهۀ ۱۳۳۰ ش، در شمال جمالآباد قرار داشته است و از دو رشته قنات قدیمی پر می‌شده که قنات شرقی آن خشک شده بوده، اما قنات غربی که به قنات جمالآباد معروف بوده، تا آن زمان همچنان آباد بوده است [۳]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
عمارت یادشده پیش از آن متعلـق بـه میرزاملکم‌خان غیاث‌الدوله ــ از درباریان حکومت قاجار ــ بـوده، و سپس بـه مالکیت ظهیرالدوله وزیر ناصرالدین شاه درآمده بوده است [۴]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[ویرایش] ۴ - زادگاه داماد ناصرالدین شاهعلیخان دولو قاجار ملقب به ظهیرالدوله، پسر محمدناصر خان ظهیرالدوله و داماد ناصرالدین شاه و شوهر فروغ‌الدوله که مدتها به منصب ایشیک آقاسی‌باشی یا وزیر تشریفات اشتغال داشت، در جمالآباد متولد شده بوده، و در آنجا زندگی می‌کرده است [۵]
بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران،ج۲،ص۳۶۷- ۳۶۸، تهران، ۱۳۴۷ ش.
[۶]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۲، تهران، ۱۳۷۱ ش
به‌موجب روایت روزنامه وقایع اتفاقیه «در روز شنبه ۳ ذیقعدۀ ۱۲۷۰ ناصرالدین شاه به‌همراه صدراعظم میرزاآقاخان نوری برای تفرج عازم دربند شدند و نزدیک غروب آفتاب به منزل ظهیرالدوله وارد شدند و او ب [[ا پیشکش نمودن قربانی مقدم شاه را گرامی داشت، سخت مورد التفات فراوان او قرار گرفت» [۷]
روزنامۀ وقایع اتفاقیه،ج۲،ص۱۱۷۶، تهران، ۱۳۷۳ ش.
اعتمادالسلطنه]] نیز اشاره می‌کند که حاجی محمدناصر خان ظهیرالدوله باغ خوبی در قریۀ جمالآباد داشت [۸]
اعتمادالسلطنه، محمدحسن، مرآة البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و هاشم محدث،ج۴،ص۲۲۵۱، تهران، ۱۳۶۷ ش.
[ویرایش] ۵ - سیر تحول عمارت به بیمارستانچند سال بعد شخصی به نام ناظمی باغ یادشده و عمارت زیبای آن را خریداری کرد و قناتی را برای این باغ حفر نمود که به قنات ناظمی معروف بوده است [۹]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
بعدها این عمارت به تملک ابوالحسن نورافشار درآمد و او پس از مدتی این عمارت را به بیمارستان مجهـزی بـدل ساخت [۱۰]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۱۱]
نک : ه د، نورافشار، بیمارستان
[ویرایش] ۶ - موقوفات روستاروستای جمالآباد دارای موقوفاتی نیز بوده است که از آن جمله‌اند: یک باب مسجد کوچک به مساحت ۲۵ مـ۲؛ یک بـاب مسجد بـزرگ بـه مساحت ۰۰۰‘۱ مـ۲؛ یک بـاب مسجد بـا عـرصه‌ای به مساحت ۲۰۰ مـ۲؛ و یک باب مسجد پای نارون با یک اصله درخت نارون بـه مسـاحت ۳۷ مـ۲ [۱۲]
بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمت مرکزی و مضافات،ج۲،ص۴۱-۴۲،قم، ۱۳۵۰ ش.
[ویرایش] ۷ - محل تحصیل دانش آموزاندر روستـای جمالآباد مدرسه ای وجود نداشت و دانش‌آموزان آن برای تحصیل به مدارس نیاوران می‌رفتند [۱۳]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[ویرایش] ۸ - سال ورود خط تلفنجمالآباد در ۱۳۲۸ ش یک خط تلفن خصوصی داشته، و راه آن شوسه بوده است [۱۴]
فرهنگ جغرافیایی ایران،ج۱،ص۵۳،تهران، ۱۳۲۸ ش.
[ویرایش] ۹ - شغل و محصولاتشغل ساکنان جمالآباد کشاورزی، و محصولات آن روستا غلات، حبوبات و میوه‌های سردسیری ازجمله گیلاس، توت‌فرنگی،خیار و کدو بود [۱۵]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران،ج۱،ص۳۱۴، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۱۶]
کریمان، حسین، تهران در گذشته و حال،ص۴۰۴،تهران، ۱۳۵۵ ش.
[ویرایش] ۱۰ - جمعیت روستاجمعیت جمالآباد چنان‌که در فرهنگ جغرافیایی ایران ذکر شده، در اواخر سالهای دهۀ ۱۳۲۰ ش، ۱۷۸ نفر بوده است [۱۷]
کریمان، حسین، تهران در گذشته و حال،ص۴۰۴،تهران، ۱۳۵۵ ش.
اما براساس گزارش مشروح سرشماری تهران در ۱۳۳۵ ش، شمار سکنۀ این روستا، ۲۷۳ نفر و متشکل از ۱۵۳ مرد و ۱۲۰ زن ارزیابی شده است [۱۸]
گزارش مشروح حوزۀ سرشماری تهران، ص۲، تهران، ۱۳۳۷ ش.
بیشتر ساکنان جمالآباد از سادات بودند [۱۹]
اعتمادالسلطنه، محمدحسن، مرآة البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و هاشم محدث،ج۴،ص۲۲۵۱، تهران، ۱۳۶۷ ش.
[ویرایش] ۱۱ - تغییر به بافت شهریروستای جمالآباد با گسترش کالبدی شهر تهران در سالهای دهۀ ۱۳۴۰ ش به تهران متصل شد و بافت روستایی آن به بافت شهری تغییر شکل داد.امروزه جمالآباد به یکی از محله‌های مرفه‌نشین تهران بدل شده است. ساکنان قدیمی جمالآباد عمدتاً در شمال این محله زندگی می‌کنند. [ویرایش] ۱۲ - پانویس
[ویرایش] ۱۳ - منبع•آقامحمدحسنی، میترا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته ازمقاله«جمال آباد» ص۶۹۸. رده‌های این صفحه : روستاهای تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
