کوچه آقا سید علی اکبر تفرشی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آقا سید علی‌اکبر تفرشی، کوچه kūče-ye āqā seyyed alī-akbar-e tafrešī، کوچه‌ای در جنوب
محلۀ عودلاجان در تهران عهد ناصری.
[ویرایش]
در «نقشۀ نجم‌الدوله» از تهران که در ۱۳۰۹ ق/ ۱۸۹۲ م، به چاپ رسیده است، کوچۀ سید علی‌اکبر تفرشی با امتدادی غربـی ـ شرقـی در ضلع جنوبـی محله و
کوچۀ یهودیها و اندکی بالاتر از
گذر سرْپولک در نقشه جانمایی شده است که از شمال به
تکیۀ مسجد حوض، و از جنوب بـه
کوچۀ آقا سید عبدالله مجتهد محـدود اسـت.
[ویرایش]
نام این کوچه برگرفته از نام
آقا سید علی‌اکبر تفرشی، یکی از مراجع تقلید تهران در عهد ناصری است که در آن حدود منزل داشته است.
[ویرایش]
سید علی‌اکبر تفرشی از شاگردان
شیخ مرتضی انصاری در عتبات عالیات بود که پس از درگذشت او (۱۲۸۱ ق/ ۱۸۶۴ م) به ایران بازگشت و به امور دینی و اجتماعی پرداخت. در ماجرای نهضت تحریم تنباکو (۱۳۰۸ ق/ ۱۸۹۱ م)، در مجلسی که
امین‌السلطان، صدراعظم
ناصرالدین شاه، از علما و مراجع وقت دعوت به عمل آورده بود تا دراین‌باره چاره‌جویی نماید، آقا سید علی‌اکبر تفرشی نیز حضور داشت و جرئت آن را یافت که در آن مجلس به انتقاد و بدگویی از
قوام‌الدوله و شاه بپردازد.
آقا سید علی‌اکبر در
مدرسۀ کاظمیه (واقع در خیابان
ری، نرسیده به
سه‌راه امین‌حضور کنونی) به تدریس علوم فقهی می‌پرداخت.
همچنین وی در شمار روحانیونِ حامی مدارس نوین تهران بود؛ چه، گزارشی از بازدید او از
مدرسۀ ملی ادب پیش از انقلاب مشروطه در دست است.
سید علی‌اکبر تفرشی از روحانیان صاحب‌نام تهران به شمار می‌رفت و مورد توجه و احترام مردم تهران بود. محکمۀ شرعی او در تهران، محلی برای تنظیم اسناد معاملات ملکی و دیگر امور شرعی بود.
بنابر سنت مرسوم آن زمان، دکان‌داران تهران به مناسبت درگذشت او مغازه‌های خود را تعطیل کردند و جنازۀ او را در زاویۀ
حرم حضرت عبدالعظیم در ری به خاک سپردند.
[ویرایش]
کوچۀ آقا سید علی‌اکبر تفرشی در «نقشۀ کرشیش» که در ۱۲۷۵ ق/ ۱۸۵۹ م، به چاپ رسیده، بدون آنکه نام آن ثبت گردد، در جنوب «محلۀ یهودیها» نشان داده شده است. براساس نقشۀ یادشده، این کوچه از سمت شرق از روبه‌روی کاروان‌سرایی به نام حاج حسن، واقع در جانب شرقی گذر مسجد حوض آغاز شده، و تا تکیۀ عودلاجـان در جـانب غرب امتداد می‌یـافته اسـت.
[ویرایش]
به‌درستی مشخص نیست که کوچۀ آقا سید علی‌اکبر از چه زمانی بدین نام خوانده شده است. در سالنامه‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۰۹ ق ایران، نام سید علی‌اکبر تفرشی در زمرۀ علمای اعلام دارالخلافۀ تهران ثبت شده است.
این مطلب نشانگر آن است که سید علی‌اکبر تفرشی، پیش از ۱۳۰۸ ق، در تهران اقامت داشته است که این امر ازنظر تاریخی با زمان ترسیم «نقشۀ عبدالغفار» در ۱۳۰۹ ق/ ۱۸۹۲ م و نام‌گذاری کوچه‌ای به نام او مطابقت دارد.
[ویرایش]
برپایۀ آمار دارالخلافۀ تهران در ۱۳۱۷ ق، خانه و کوچۀ آقا سید علی‌اکبر تفرشی جزو بناها و کوچه‌های موجود در پاتوق (معادل حوزۀ استحفاظی نظمیه) اول و دوم محلۀ چاله‌میدان، موسوم به پاتوق حاج غلام‌رضا و حاج رحیم درج شده است.
[ویرایش]
در هنگام اجرای طرح خیابان‌کشیهای هندسی تهران در دورۀ پهلوی اول،
خیابان سیروس (مصطفى خمینی کنونی)، در امتداد
خیابان سرچشمه به‌سوی جنوب ادامه یافت و
خیابان بوذرجمهری (پانزده خرداد کنونی)، از گذر سرپولک در جهت شرقی ـ غربی بـه‌سمت ارگ کشیده شد و بدین‌ترتیب تغییراتی در شکل کوچۀ آقا سید علی‌اکبر تفرشی پدید آمد.
[ویرایش]
امروزه این کوچه، به نام غلام‌رضا تختی نام‌گذاری شده است و از کوچه‌های
محلۀ پامنار در منطقۀ ۱۲ شهرداری به شمار می‌رود.
[ویرایش]
[ویرایش]
•
بنی‌جانی، علیرضا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «آقا سید علی اکبر تفرشی، کوچه» ص۴۰۸.
