|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - وجه تسمیهبرخی از اهالی قدیمی محله، نام پونک را برگرفته از نام گیاه پونه می‌دانند که در اطراف رودخانه‌ای می‌روییده که از بلندی‌ها و کوه‌های شمال فرحزاد سرچشمه می‌گرفته، و در شرق این ده جریان می‌یافته است؛ به مرور زمان، پونه به پونک بدل شده است. نام این ده در بعضی از متون و اسناد پوئینک نیز آمده است. [۱]
نک : ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، ج۱، ص۱۹۳، نیز حاشیۀ ۲، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۲]
قس: اسامی دهات کشور، وزارت کشور، ج۱، ص۷۳، تهران، ۱۳۲۳ ش.
[۳]
«یادگاریهای پیرمرد پونکی»، همشهری محله (مل )، بش.
[ویرایش] ۲ - موقعیت جغرافیاییتپههای جنوبی پونک در گذشته به خِزغلطان شهرت داشته است. [۴]
نک : ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، ج۱، ص۱۹۴، تهران، ۱۳۷۱ ش.
رودخانۀ فرحزاد که با رسیدن به پونک به همین نام خوانده می‌شود، امروزه (۱۳۹۰ ش) نیز، در مسیلی در غرب بزرگراه یادگار امام (ره) در راستـای شمـالی ـ جنوبی جریان دارد. [۵]
نک : نقشۀ جامع تهران، گیتاشناسی، تهران، ۱۳۸۵ ش، شم ۴۲۴.
[ویرایش] ۳ - روستایی قدیمیبا توجه به وجود بقعۀ امامزادگان عین‌علی و زین‌علی (ه م) و همچنین وجود چنارهای کهن‌سال در محل بقعۀ این امامزادگان و درخت بید کهن‌سالی که در گذشته در این آبادی بوده است، می‌توان پونک را از روستاهای قدیمی به شمار آورد. [۶]
نک : ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، ج۱، ص۱۹۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
این ده در گذشته، در مسیر راه‌های تهران ـ فرحزاد ـ کن واقع بوده است. [۷]
نک : ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، ج۱، ص۱۹۴، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[ویرایش] ۴ - تاریخچهدر دورۀ ناصری، میرزا یوسف مستوفی‌الممالک، صدراعظم ناصرالدین شاه، مالک پونک بود و پس از مرگ او در ۱۳۰۳ ق/ ۱۸۸۶ م، این اراضی به تملک تاج‌ماه خانم، همسر وی، درآمد. سپس تاج‌ماه خانم، پونک را به حاج ساسان میرزا بهاءالدوله (د ۱۳۲۳ ق/ ۱۹۰۵ م)، از نوادگان فتحعلی شاه، فروخت. [۸]
معیرالممالک، دوستعلی، وقایع الزمان (خاطرات شکاریه)، به کوشش خدیجه نظام‌مافی، ص۱۷۱، تهران، ۱۳۶۱ ش.
در دورۀ مظفری، بهاءالدوله این اراضی را که دارای یک عمارت اعیانی کوچک و ۱۰ خانوار رعیت بود، به عبدالحسین‌میرزا فرمانفرما فروخت و عبدالحسین میرزا پیش از مرگش (۱۳۱۸ ش/ ۱۹۳۹ م)، ده پونک را میان فرزندانش منوچهر، عزیز، ابوالبشر، سیروس، جبار، فاروق، و غفار تقسیم کرد. این زمین‌ها در ۱۳۲۳ ش باز هم تقسیم شد و کم‌کم به فروش رفت. [۹]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، تهران، ۱۳۸۱ ش.
در اسامی دهات کشور در ۱۳۲۳ ش، پونک دهی از دهستان شمیران، [۱۰]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، تهران، ۱۳۸۱ ش.
و در فرهنگ جغرافیایی ایران در ۱۳۲۸ ش، دهی از دهستان حومۀ بخش کن ذکر شده است [۱۱]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، ج۱، ص۴۲، تهران، ۱۳۸۱ ش.
که برخی از محققان با توجه به آنکه پونک در شمال غربی باغ فیض و کن واقع بوده، نوشتۀ فرهنگ جغرافیایی ایران را مقرون به صحت می‌دانند (نک : [۱۲]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، ج۱، ص۴۲، تهران، ۱۳۸۱ ش.
[۱۳]
بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، ج۱، ص۴۰، قم، ۱۳۵۰ ش.
[ویرایش] ۵ - شغل اصلی اهالی روستادر گذشته، کشاورزی و باغداری شغل اصلی اهالی ده پونک به شمار می‌رفته، و غلات، انوع صیفی و میوه ازجمله انار، انجیر و گیلاس از محصولات آن بوده است. [۱۴]
کریمان، حسین، قصران ( کوهسران)، ج۱، ص۵۰۱، تهران، ۱۳۵۶ ش.
[۱۵]
فرهنگ جغرافیایی ایران، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۲۸ ش.
[ویرایش] ۶ - نحوه تأمین آببرپایۀ گزارشی، روستای پونک در ۱۳۲۶ ش، دارای ۲۰ خانوار مشتمل بر ۱۱۵ تن جمعیت بوده است. این روستا در گذشته به دو محلۀ سرآسیاب و کوچۀ پایینک تقسیم می‌شده، و گذرهای درِ حصار و سر استخر از گذرهای این روستا بوده است. دو رشته قنات آب شیرین که یکی ۵ سنگ و دیگری یک سنگ آب داشته، آب کشاورزی و آشامیدنی این ده را تأمین می‌کرده است. طول رشته قنات بزرگ ۲ کمـ و طول رشته قنات کوچک ۳۰۰ متر بوده است؛ همچنین پونک ۳ استخر به نام‌های بزرگ، درۀ سِنجَک و باغ سلیمان داشته است. [ویرایش] ۷ - وضعیت زمین‌ها و باغهازمینهای این آبادی شنزار، و رود فرحزاد نیز در حدود ۵۰ متر از سطح اراضی آن پایین‌تر بوده است. زمین‌های سرخ، پای تپه، لب چال و درِ مسجد از زمین‌های مشهور این روستا به شمار می‌رفته است. سراسر این اراضی اربابی بوده، و سهم مالک و رعیت از محصول، به قرار بین آنها بستگی داشته که معمولاً، ارباب دو برابر رعیت سهم می‌برده است. حیاط امامزادگان زین‌علی و عین‌علی و درختان چنار از موقوفه‌های پونک به شمار می‌آمده است. افزون‌برآن، روستای پونک در آن دوره ۳ مسجد، یک حمام، یک آسیاب، یک تکیه، یک دکان و نیز ویرانه‌هایی بازمانده از دو قلعۀ قدیمی داشته است؛ همچنین باغ‌های خرابه‌ده، سبزی‌کار، هشت‌درختی، میانه، حیاط امامزاده و شوتخت از باغ‌های معروف این ده بوده‌اند. [۱۶]
نک : ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، ج۱، ص۱۹۳-۱۹۷، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[ویرایش] ۲ - موقعیت جغرافیاییاراضی آبادی پونک از ۱۳۵۰ ش به بعد، وارد بورس زمین شد و امروزه تمامی اراضی آن مسکونی است. [۱۷]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، ج۱، ص۴۲، تهران، ۱۳۸۱ ش.
محلۀ پونک از شمال به بزرگراه آبشناسان، از خاور به رودخانۀ پونک و یا بزرگراه اشرفی اصفهانی، از جنوب به بزرگراه شهید همت، و از باختر به بزرگراه شهید ستاری محدود می‌شود. بوستان‌های یاس، بهار، شاهد، طلوع، اردیبهشت و آبنوس فضای سبز محله را تشکیل می‌دهند. مجموعۀ ورزشی پناهی، شهرک ترافیک و مجتمع مسکونی ۱۲۴دستگاه بهاران نیز در این محدوده واقع‌اند. [۱۸]
توکلی، احمد (معاون خدمات شهری شهرداری منطقۀ ۵ تهران)، مصاحبه با مؤلف، ۲۲/ ۹/ ۱۳۹۰ ش.
[۱۹]
طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران ۱۰۰، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، ص۴۶، تهران، ۱۳۸۷ ش.
[۲۰]
Hamshahri ..., www.hamshahrionline.ir/ newspaperarch/ vijenam/ mahal/ ۱۳۸۵/ Mahale ۲/ ۸۵۰۳۰۳/ _mahale.htm (acc. May ۵, ۲۰۰۹).
[ویرایش] ۹ - پانویس
[ویرایش] ۱۰ - منبعموسویزاده، حسن، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «پونک»، ص۶۰۱. رده‌های این صفحه : پونک | روستاهای تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
