سد لتیان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لتیان، سد sadd-e latyān ، سدی بر روی
رودخانۀ جاجرود واقع در جنوب شرقی شهر
لواسان و ۲۰کیلومتری شمال شرقی تهران.
[ویرایش]
نام سد لتیان از روستایی به همین نام که اکنون به زیر آب رفته، گرفته شده است.
[ویرایش]
عملیات ساختمانی این سد در ۱۳۴۲ ش آغاز شد و در ۱۳۴۶ ش با نام سد فرحناز، دختر محمدرضا شاه پهلوی، به بهره‌برداری رسید. این سد بر روی رودخانۀ جاجرود با حوضۀ آبریزی به مساحت ۸۰۰‘۶۹ هکتار و با متوسط جریان آب سالانه به میزان ۳۵ میلیون مـ۳ در فاصلۀ ۲۰کیلومتری شمال‌شرقی تهران احداث شده است.
[ویرایش]
اهداف مورد نظر برای احداث سد لتیان، مهار سیلابهای سالانه و جلوگیری از زیانهای ناشی از سیل، تأمین بخشی از آب آشامیدنی مردم شهر تهران، تنظیم آب مورد نیاز برای مصارف کشاورزی زمینهای دشت ورامین، و تولید سالانۀ انرژی برقابی و کمک به شبکۀ سراسری برق به‌ویژه در ساعتهای اوج مصرف برق بود.
[ویرایش]
نوع سد لتیان از انواع سدهای بتونی پایه‌دار است. ارتفاع بتونی این سد از کف پی ۱۰۷ متر، و ارتفاع آن از بستر رودخانه ۸۰ متر، و طول تاج آن ۴۵۰ متر است. گنجایش نهایی یا کل مخزن سد لتیان ۹۵ میلیون مـ۳، اما گنجایش مفید آن ۸۵ میلیون مـ۳ است. وزن مصالح و مواد مصرفی برای احداث سد لتیان ۰۰۰‘۷۷۰ تن بود. سرریزهای این سد از نوع روباز و تونلی بوده و ظرفیت تخلیۀ سرریزهای روباز ۶۵۰ مـ۳ در ثانیه، و میزان تخلیۀ نوع تونلی ۱۰۰‘۱ مـ۳ در ثانیه است. مساحت آب دریاچۀ سد لتیان در حداکثر تراز آب و پر بودن مخزن ۳ / ۳ کمـ۲ است و ارتفاع آب و تراز تاج سد از سطح آبهای آزاد جهان ۶۱۲‘۱ متر است.
[ویرایش]
در فاصلۀ ۰۰۰‘۱متری جنوب و پایین‌دست سد اصلی لتیـان، سد کـوچک‌تر دیگری از نـوع وزنـی ـ بتونی به منظور یکنواخت کردن جریان آب رودخانه احداث شده است. ارتفاع این سد فرعی از پی ۴۵ متر، و بلندی آن از بستر رودخانۀ جاجرود ۳۰ متر، و گنجایش کل مخزن آن ۰۰۰‘۸۴۰ مـ۳ است. تراز تاج سد تنظیمی فرعی از سطح آب دریاهای آزاد حدود ۵ / ۵۳۷‘۱ متر است.
[ویرایش]
برای افزایش و توسعۀ منابع آب سد لتیان به‌منظور پاسخ‌گویی به نیاز روزافزون آب آشامیدنی تهران، در ۱۳۶۷ ش از طریق احداث تونل انتقال آب
سد لار به روستای
کلان به طول ۲۰ کمـ ، سالانه به طور متوسط ۱۸۰ میلیون مـ۳ آب از سد لار به نیروگاه برق روستای کلان و از آنجا به مخزن سد لتیان و همچنین تصفیه‌خانۀ شمارۀ ۵ تهران منتقل می‌شود.
[ویرایش]
در بخشی از تأسیسات سد لتیان نیروگاه برقی به منظور بهره‌گیری از انرژی آب برای تولید برق احداث شد. قدرت تأسیسات نیروگاه برق مذکور ۵ / ۲۲ × ۲ مگاوات و نوع توربین آن فرانسیس عمودی با مدل سنکرون ۲۴ قطبی، و میزان متوسط انرژی تولیدی سالانه ۰۰۰‘۷۰ مگاوات است. ولتاژ تولیدی مولد مذکور ۱۱ کیلو ولت، و ولتاژ خط انتقال نیروی آن ۶۳ کیلو ولت، و ارتفاع مؤثر آب حدود ۸۰ متر است.
[ویرایش]
•
پازوکی‌طرودی، ناصر، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «لتیان، سد» ص۱۴۲۸.
