|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ازگیل azgīl، درخت یا درختچه‌ای کوچک با شاخه‌های خاردار که ریشه‌ی عمودی و پوست خاکستری نقره‌ای دارد. چوب آن سخت و حنایی روشن، برگ‌ها سبز تیره و بیضی‌شکل و گل‌هایش سفید و درشت است. میوه گرد یا گلابی‌شکل، به اندازه‌ی گیلاس تا گردو، با پوست قهوه‌ای مخملی و دانه‌های سخت درون بخش گوشتی هست. چوب ازگیل در ساخت ابزارهایی چون عصا و داس به کار می‌رود. در برگ، پوست و میوه مقدار زیادی تانن، موسیلاژ، قند و اسیدهای آلی (مالیک، سیتریک، تارتریک) و ویتامین‌های B و C وجود دارد. منشأ اصلی درخت جنوب و جنوب شرقی آسیاست و در ایران به‌ویژه در جنگل‌های شمال و بلندی‌های البرز (ازجمله دربند، گلابدره، درکه و دارآباد) در ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر می‌روید. در طب سنتی، ازگیل طبیعتی سرد و خشک دارد، مقوی و قابض است، اسهال و ورم روده را کاهش می‌دهد، میوه‌ی نارس آن ادرارآور و ضد خون‌ریزی است. برگ و میوه در درمان گلودرد و اسهال کودکان نیز کاربرد دارد. [ویرایش] ۱ - معرفی ازگیلازگیل درخت یا درختچه‌ای کوچک با شاخه‌های خاردار و میوه‌هایی گرد و قهوه‌ای‌رنگ هست. از ویژگی‌های این درخت، به ریشه‌ی عمودی و پوست خاکستری نقره‌ای آن می‌توان اشاره نمود. چوب درخت ازگیل، سخت و حنایی روشن است. برگ‌های آن به رنگ سبز تیره با دندانه‌های ریز است و ظاهری بیضی شکل و تا حدودی کشیده و نوک‌تیز دارد. بلندی این درخت گاه به ۶ متر می‌رسد. [۱]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، تهران، ۱۳۷۵ ش، ص۷-۸.
[۲]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۲، تهران، ۱۳۶۷ ش، ص۲۶۰.
[ویرایش] ۲ - ویژگی‌های میوه ازگیلگلهای این درخت سفیدرنگ، درشت، تکی، و میوه‌ی آن گرد و گاهی گلابی‌شکل است. میوه‌ی ازگیل که در اندازه‌های گیلاس تا گردو می‌روید. دارای دانه‌هایی سخت است که در بخش گوشتی میوه جای دارند. روی پوست میوه کرک‌های نمدی مخملی و عدسک‌های سفیدرنگی وجود دارد. از چوب این درخت به سبب سختی آن معمولاً عصا، داس و چوب‌دستی تهیه می‌شود. در پوست درخت، برگ و میوه‌ی ازگیل مقدار زیادی تانن وجود دارد. افزون‌برآن، میوه‌ی ازگیل دارای موسیلاژ فراوان، آب، سلولز و مقداری قند و درصد کمی از اسیدهایی نظیر اسید مالیک، اسید سیتریک و تارتریک و مقدار جزئی اسیدبوریک منیزی و ویتامین‌های B و C است. [ویرایش] ۳ - پراکندگی جغرافیایی ازگیلمنشأ اصلی درخت ازگیل در نواحی جنوب و جنوب شرقی آسیاست. این درخت در جنگل‌های شمال ایران، از کرانه‌های دریای خزر تا بلندی‌های شمالی رشته‌کوه‌های البرز وجود دارد. همچنین در مناطقی از البرز مرکزی و البرز جنوبی همچون بلندی‌های شمال تهران در ارتفاع ۵۰۰‘۱ تا ۰۰۰‘۲ متری از سطح دریا بوجو میآید. ازجمله در بندِ یخچال در مسیر دربند به شیرپلا، دره گلابدره، جنگل کارا در کوه‌های درکه، چال‌مگس و آب زندگانی در کوه‌های دارآباد و بسیاری دیگر از نقاط ایران می‌روید. [۳]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، تهران، ۱۳۷۵ ش، ص۸-۹.
[۴]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۲، تهران، ۱۳۶۷ ش، ص۲۶۰.
[ویرایش] ۴ - کاربردها و خواص درمانیاز دیدگاه طب سنتی و گیاهی ایران، از میوه‌ی ازگیل افزون بر حالت خام، به صورت شربت و کمپوت نیز استفاده می‌شود. براساس کتاب‌های طب سنتی، ازگیل دارای طبیعتی سرد و خشک است. به سبب وجود مقدار قابل ملاحظه‌ی تانن، مقوی و قابض است و باعث کاهش ورم روده می‌شود و در برطرف کردن اسهال مؤثر است. میوۀه‌ی نارس ازگیل ادرارآور است و نسبت به ازگیل رسیده خاصیت قبض بیشتری دارد و برای جلوگیری از خون‌ریزی مفید است. غرغره کردن جوشاندۀه‌ی برگ این درخت برای فرونشاندن ورم مخاط گلو و ناراحتی‌های حلق و گلو سودمند است. نوشیدن شربت ازگیل نیز برای درمان اسهال کودکان مفید است. [۵]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، تهران، ۱۳۷۵ ش، ص۹.
[۶]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۲، تهران، ۱۳۶۷ ش، ص۲۶۱.
[ویرایش] ۵ - پانویس
[ویرایش] ۶ - منبع• بنی جانی، علیرضا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «ازگیل»، ص۱۱۲. رده‌های این صفحه : گیاهان دارویی تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
