|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - نام‌های دیگر آنتقریباً همۀ داروشناسان دورۀ اسلامی در کتاب‌های خود از بومادران با نام عربی قیصوم و نام فارسی برنجاسف یادکرده‌اند. ابوریحان بیرونی افزون بر برنجاسف، بومادران، مَرو اردشیران و «آرتمیسیا» را نام‌های گوناگون این گیاه دانسته است؛ [۱]
بیرونی، ابوریحان، الصیدنة، به کوشش عباس زریاب، ص۳۸و ۱۰۶، تهران، ۱۳۷۰ ش.
از این‌رو، به نظر می‌رسد که این نام در گذشته به گیاه آرتمیسیا ولگاریس اطلاق می‌شده است. امروزه نام بومادران به گیاه آکیله‌آ طلاق می‌شود و از آنجا که هر دو این گیاهان از خانواده کاسنی هستند و از نظر ریخت‌شناسی شباهت‌های بسیاری با یکدیگر دارند، این امر سبب شده است تا این دو گیاه گاهی از هم بازشناخته نشوند و احتمالاً اشارۀ حکیم مؤمن به اختلاف نظر گیاه‌شناسان دربارۀ چیستی بومادران بی‌ارتباط با این موضوع نیست. [۲]
حکیم مؤمن، تحفة المؤمنین، به کوشش روجا رحیمی و دیگران، ص۸۱، تهران، ۱۳۸۶ ش.
[ویرایش] ۲ - کاربردهای پزشکینام علمی جنس بومادران از نام Achilleus (آخیلوس/ آکلیس/ آشیل) قهرمان داستان ایلیاد هُمر گرفته شده است. بنابراین حماسه، آشیل برای قطع خون‌ریزی زخم‌های سربازان از برگ‌های له شدۀ بومادران استفاده می‌کرد. پزشکان چین باستان از بومادران مرهمی برای زخم‌های ناشی از گازگرفتگی سگ و مارگزیدگی تهیه می‌کردند و پزشکان هند باستان نیز آن را به‌عنوان تب‌بر می‌شناختند. امروزه تحقیقات صورت گرفته روی ترکیبات شمیایی این گیاه، خاصیت قابض برگ‌های آن را تأیید می‌کند. [ویرایش] ۳ - گل‌های این گیاهگلهای این گیاه دارای اسانس روغنی فرار و ماده‌ای به نام آزولین است که خاصیت تب‌بری آن با آزمایش بر روی خرگوش ثابت شده است. کولین یکی دیگر از ترکیبات شیمیایی این گیاه است که به پایین آمدن فشار خون کمک می‌کند. [۳]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲-۳و ۵، تهران، ۱۳۷۴ ش.
[۴]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۳، ص۱۰۷-۱۰۹، تهران، ۱۳۶۰ ش.
[ویرایش] ۴ - طبیعت بومادراندر پزشکی سنتی از دیرباز طبیعت بومادران را گرم و خشک می‌دانستند. [ویرایش] ۵ - کاربردهای دیگراین گیاه مدر است و حجم ادرار را افزایش می‌دهد و در دفع سنگ کلیه مؤثر است. ضماد آن جهت رفع درد سینه و سردرد مفید است. بخور و جوشاندۀ آن برای درمان زکام، سرماخوردگی و آرام کردن اعصاب اثربخش است و خوردن مخلوط گل بومادران با عسل سبب دفع انواع کرم معده می‌شود. [۵]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۳، ص۱۱۰، تهران، ۱۳۶۰ ش.
[۶]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۴، تهران، ۱۳۷۴ ش.
[۷]
ابومنصور موفق هروی، الابنیة عن حقایق الادویة، به کوشش احمد بهمنیار، ص۲۵۱-۲۵۲، تهران، ۱۳۴۶ ش.
[۸]
حکیم مؤمن، تحفة المؤمنین، به کوشش روجا رحیمی و دیگران، ص۸۱و ۳۵۱، تهران، ۱۳۸۶ ش.
[ویرایش] ۶ - بومادران هزار برگدر ایران ۱۹ گونۀ مختلف گیاه بومادران می‌روید که از این میان ۷ گونه انحصاری ایران است. [۹]
Mozaffarian, V., A Dictionary of Iranian Plant Names,(۱۱) Tehran, ۱۹۹۶.
مشهورترین گونۀ بومادران، بومادران هزار برگ یا به طور مطلق بومادران (آکیله‌آ میله فولیوم) نام دارد که در نقاط مختلف جهان و ایران ازجمله تبریز، اورمیه، گچسر، اشتران‌کوه، دامنه‌های البرز و بلندی‌های شمیران، در ارتفاع ۷۰۰‘۱متری می‌روید.۶.۱ - زمان گلدهیزمان گل‌دهی این گونۀ گیاهی، ماه‌های اردیبهشت و خرداد است. برای رشد خوب به آفتاب کامل و خاک با زهکشی قوی نیاز دارد و تکثیر آن از راه بذرپاشی و تقسیم ریشه در بهار یا پاییز صورت می‌پذیرد. [۱۰]
Bird, R., A Gardener’s Guide to: Annuals and Perennials,(۱۷۲) London, ۲۰۰۴.
۶.۲ - نام‌های دیگر بومادران هزاربرگبومادران هزاربرگ در شهرهای مختلف ایران و به زبان‌های محلی، پونک، حزنبل، قندیل چیچکی، پوپه، آغ یاوشن، کَهک‌واش و جز آن‌ها نامیده می‌شود. [۱۱]
قهرمان، احمد، فلور رنگی ایران، ج۸، شم۸۸۶، تهران، مؤسسۀ تحقیقات جنگلها و مراتع.
[۱۲]
Ghahreman, A. and F. Attar, Biodiversity of Plant Species in Tehran Megapolis,(۵۲) Tehran, ۲۰۰۱.
[۱۳]
Karimi(۵۳), H.
[ویرایش] ۷ - دیگر گونه‌های بومادرانافزون بر گونۀ یادشده، دوگونۀ دیگر از بومادران نیز در منطقۀ شمیرانات می‌روید. بومادران بیابانی در اطراف سد لتیان در ارتفاع ۶۰۰‘۱متری و آکیله‌آ ویلهلمسی که آن را نیز به طور مطلق بومادران می‌خوانند، در اراضی قیطریه در ارتفاع ۳۲۰‘۱متری می‌روید. [۱۴]
Ghahreman, A. and F. Attar, Biodiversity of Plant Species in Tehran Megapolis,(۵۳) Tehran, ۲۰۰۱.
[۱۵]
قهرمان، احمد، فلور رنگی ایران، ج۱۵، شم۷۵۳‘۱، تهران، مؤسسۀ تحقیقات جنگلها و مراتع.
[ویرایش] ۸ - پانویس
[ویرایش] ۹ - منبع• میرانصاری، هما، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «بومادران»، ص۵۵۰. رده‌های این صفحه : گیاهان علفی
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
