کوه خاتون بارگاه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خاتون‌بارگاه، کوه \ kūh-e xātūn-bārgāh\ ، کوه، گردنه و محوطه‌ای در منتهاالیه شمال‌شرقی بخش
رودبار قصران.
[ویرایش]
این مجموعه در انتهای دره‌ای واقع است که از
فشم آغاز می‌شود و در جهت شرق به مزرعۀ
فردآباد، و سپس به روستاهای
زایگان،
آبنیک، و
گرمابدر می‌رسد و در ادامۀ مسیر خود به سوی شرق، از مزارع و مراتع
پیرجبار،
شیربرکش و محوطۀ خاتون‌بارگاه عبورکرده، به کوه خاتون‌بارگاه و گردنۀ خاتون‌بارگاه پایان می‌پذیرد.
[ویرایش]
آبریز این دره و تنگه از شرق به غرب است و یکی از ۳ شاخۀ اصلی
رودخانۀ جاجرود را تشکیل می‌دهد. آبریز سمت شرق و شمال کوه و گردنۀ خاتون‌بارگاه به دشت و
رودخانۀ لار منتهی می‌شود.
[ویرایش]
موقعیت کوه، گردنه و محوطۀ خاتون‌بارگاه بدین شرح است:
کوه خاتون‌بارگاه در سمت شمالِ گردنۀ خاتون‌بارگاه و در سمت شرقِ محوطۀ خاتون‌بارگاه، در °۵۱ و ´۴۲ و ´´۳۰ طول شرقی، و °۳۶ و ´۵۹ و ´´۳۰ عرض شمالی، و در ارتفاع متوسط ۸۷۷‘ ۳ متری از سطح دریا جای دارد.
گردنۀ خاتون‌بارگاه در سمت جنوب کوه خاتون‌بارگاه و در سمت جنوب‌شرقی محوطۀ خاتون‌بارگاه، در °۵۱ و ´۴۲ طول شرقی، و °۳۵ و ´۵۸ و ´´۵۰ عرض شمالی، و در ارتفاع متوسط ۳۵۰‘ ۳ متری از سطح دریا واقع است.
محوطۀ خاتون‌بارگاه در سمت غرب کوه خاتون‌بارگاه و در جهت شمال‌غربی گردنۀ خاتون‌بارگاه، در °۵۱ و ´۴۰ و ´´۲۰ طول شرقی، و °۳۶ و ´۵۹ و ´´۴۰ عرض شمالی، و در ارتفاع ۸۱۵‘۲متری از سطح دریا قرار دارد.
[ویرایش]
قلۀ خاتون‌بارگاه و چند قلۀ فرعی دیگر که در شرق آن قرار دارند، آخرین قله‌ها بر روی خط‌الرأسی بلند و طولانی‌اند که از
قلۀ برج خلنو آغاز می‌شود و تا
تنگۀ یونزار ادامه می‌یابد.
[ویرایش]
قلۀ خاتون‌بارگاه به‌سبب سختیِ راهِ دستیابی به آن و داشتنِ طبیعت زیبا مورد توجه کوهنوردان است. در شرق این قله رو به سمت جنوب، دیواره‌ای به همین نام وجود دارد که چندان مورد توجه کوهنوردان نیست.
[ویرایش]
کوهنوردان برای صعود به این قله از دو مسیر شرقی و غربی استفاده می‌کنند: مسیر شرقی از طریق انتهای جادۀ خاکی
گرمابدر به
دشت لار، و سپس از طریق گردنۀ یونزار به سمت چپ تغییر جهت داده، از طریق قله‌های فرعی به قلۀ خاتون‌بارگاه می‌رسد. مسیر غربی از طریق روستای آبنیک و گذر از درۀ
دشت جانستون و ادامۀ مسیر به سمت راست، و صعود به
قلۀ خرسنگ و خرسنگ کوچک، سرانجام، به قلۀ خاتون‌بارگاه می‌رسد. البته این مسیر از مسیر شرقی طولانی‌تر است.
[ویرایش]
آبـریز سمت غرب کـوه خاتون‌بارگاه به رودخانۀ خاتون‌بارگاه، آبریز سمت شمال آن به رودخانۀ لار (نواحی
کل‌اردک،
درۀ لار، در محل
دوآب)، و آبریز سمت جنوب آن به
تنگ یونزار و سپس رود لار در نزدیکی
سفیدآب منتهی می‌شود.
[ویرایش]
دامنۀ شرقی کوه خاتون‌بارگاه حدود ۰۰۰‘۵ متر پیشروی دارد و به نزدیکی سفیدآب می‌رسد. دامنه‌های کوه خاتون‌بارگاه از مراتع بسیار غنی و با پوشش گیاهی انبوه از انواع گیاهان صنعتی و دارویی است و یکی از چراگاههای کم‌نظیر منطقه به شمار می‌رود. بخشهای زیادی از دامنه‌های جنوبی و شرقی این کوه از مناطقِ حفاظت‌شده به شمار می‌رود و ورود همگان به آنجا ممکن نیست.
[ویرایش]
گردنۀ خاتون‌بارگاه یکی از گذرگاههای سبک‌رو
شمیران به دشت لار، و از آنجا به مازندران (
نور،
بلده،
کُجور) است. در گذشته، مردم
ری و تهران برای دسترسی به مازندران چند راه سبک‌رو داشتند که یکی از آنها گردنۀ خاتون‌بارگاه بود (برای کسب آگاهیهای بیشتر در خصوص راههای یاد شده، نک : ه د، دشت لار). این راه از فشم به زایگان، آبنیک، گرمابدر و محوطۀ خاتون‌بارگاه، و از آنجا به بعد، پس از پشت سر گذاشتن پیچ‌وخمهای بسیار، و طی دامنۀ کوه خاتون‌بارگاه به گردنۀ خاتون‌بارگاه می‌رسید؛ آن‌گاه از مسیر سرازیری عبور کرده، به کاروان‌سرا و چشمۀ دوبرار دشت لار می‌رسید و در جهت شمال‌شرقی،
درۀ تنگ سفیدآب را طی می‌کرد و کاروان‌سراهای آبشار اول و دوم را پشت سر گذاشته، در مسیر سربالایی سخت و دشواری به کوه و گردنه و
کاروان‌سرای پاکبود رسیده، وارد سراشیبی
تنگۀ گوشلک می‌شد و به بلده و نور مازندران می‌رسید.
[ویرایش]
محوطۀ خاتون‌بارگاه که در مرکز آن دو کوه بلند صخره‌ای به ارتفاع حدود ۸۱۵‘۲ متر قرار دارد، دشتی نسبتاً هموار با تپه‌ماهورهای فراوان است و مردم روستاهای اطراف حکایتهای زیادی دربارۀ آن نقل می‌کنند. آنان می‌گویند که خاتون خواهر رستم، و اینجا محل فرمانروایی او بوده است. به گفتۀ مردم آنجا، خاتون در غار این کوه گنجهای فراوانی ذخیره‌کرده است که همچنان وجود دارد.
[ویرایش]
در سمت شمال‌غربی محوطۀ خاتون‌بارگاه، دو صخرۀ سنگی در امتداد شرق به غرب یکدیگر قرار دارند که از میان آن دو، رودخانۀ کوچکی به سمت جنوب و سپس غرب جریان دارد. در بدنۀ شرقی صخرۀ غربی و به ارتفاع حدود ۱۰ متر از کف دره، دهانۀ غاری وجود دارد که حدود ۳۵ متر درازا دارد (در حال حاضر تنها حدود ۱۰ متر به داخل غار می‌توان پیش رفت و بعد از آن به‌سبب ریزش بخشی از سقف، غار مسدود شده است).
در داخل غار حجم بسیار زیادی از خاک و سنگ، حاصل حفاریهای قاچاق، انباشته شده است؛ اما تاکنون آثاری که بر تاریخی‌بودن غار دلالت کند، یافت نشده است.
[ویرایش]
•
یاسینی، مجید، پازوکی‌طرودی، ناصر، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «خاتون بارگاه، کوه» ص۷۹۷.
