کوچه احمد خان سرتیپ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احمد خان سرتیپ، کوچه \kūče-ye ahmad xān-e sartīp\، کوچه‌ای واقع در شرق
محلۀ چاله‌میدان، در تهران عهد ناصری.
[ویرایش]
در «نقشۀ نجم‌الدوله» از تهران، که در ۱۳۰۹ ق/ ۱۸۹۲ م، به چاپ رسیده، این کوچه در جانب جنوب غربی گذار
حمام قراقانیها، به‌شکل بن‌بستی در
کوچۀ نظام‌العلما جانمایی شده است که از ضلع شمالی این کوچه، انشعاب می‌گیرد.
[ویرایش]
در «نقشۀ کرشیش» از تهران که در ۱۲۷۵ ق/ ۱۸۵۹ م، به چاپ رسیده، این کوچه بدون ذکر نـام ترسیم گشته است.
[ویرایش]
بنـابر آمار دارالخلافۀ طهران، در ۱۳۱۷ ق، کوچۀ احمد خان سرتیپ در پاتوق نایب‌علی در محلۀ چاله‌میدان قرار داشته است.
[ویرایش]
نام این کوچه گویا منسوب به حاجی احمد خان سرتیپ ــ پـدر
سدیدالسلطنه ــ از دیوان‌سـالاران عهد نـاصری است. او و اجدادش در اصل شیرازی بودند. حاجی احمد خان ملقب به احمد خان کبابی، در ۱۲۵۱ ق در مسقط (عمان) زاده شد و در عهد
ناصرالدین شاه، سالها مقام حاكمی بندرهای جنوبی ایران، ازجمله بندر بوشهر را بر عهده داشت.
با توجه به اینکه در «نقشۀ کرشیش»، این کوچه بدون ذکر نام ترسیم شده، می‌توان احتمال داد که احمد خان سرتیپ در سالهای پس از ۱۲۷۵ ق در آنجا منزل اختیار کرده است.
نامه‌های بسیاری با مُهر و امضای «احمد» در مجموعۀ اسناد ناصری وزارت امور خارجه نگهداری می‌شود كه ازلحاظِ تاریخ سیاسی بندرهای کرانۀ جنوبی ایران حائز اهمیت است. سرتیپ احمد خان كبابی اهل ادب و شعر بود؛ آثار او اکنون در
کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود، كه مهم‌ترین آنها، اینها ست: دیوان اشعار فارسی؛ انساب العرب، به زبان عربی؛ المعدنیات، به زبان عربی؛ سفرنامۀ سرتیپ حاجی احمد خان به اتفاق حسینعلی خان نظام‌السلطنه از بوشهر به بنادر دیگر خلیج فارس در ۱۳۰۹ ق. بسیاری از نامه‌ها و اسنادی كه به مناسبتهای مختلف از طرف ناصرالدین شاه و بزرگان آن زمان به افتخار سرتیپ احمد خان، صادر شده، اكنون موجود است. احمد خان سرتیپ در ۱۳۱۵ ق مقارن با پادشاهی
مظفرالدین شاه، در تهران درگذشت.
[ویرایش]
در زمان رضا شاه با احداث
خیابان بوذرجمهری (پانزده خرداد کنونی) نیمۀ جنوبی این کوچه تخریب گشت و نیمۀ شمالی آن، اکنون (۱۳۹۵ ش) با نام
کوچۀ نمازی در شمال
خیابان پانزده خرداد، و در محدودۀ منطقۀ ۱۲ شهرداری تهران، برجا ست.
[ویرایش]
[ویرایش]
•
خسروی‌آدینه‌وند، فهیمه، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «احمد خان سرتیپ، کوچه» ص۴۷.
