کوچه آقا غلامحسین صراف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آقا غلامحسین صراف، کوچه \kūče-ye āqā qolām-hoseyn-e sarrāf\، کوچه‌ای واقع در
محلۀ چاله‌میدان، در تهران دورۀ ناصری.
[ویرایش]
در «نقشۀ نجم‌الدوله» از تهران که در ۱۳۰۹ ق/ ۱۸۹۲ م، به چاپ رسیده است، این کوچه با امتداد شمالی ـ جنوبی در شمال شرقی محلۀ چاله‌میدان، در جنوب محلۀ فرعی
باغ پستۀ بیک جانمایی شده، و میان گذر
حمام قراقانیها در شرق و
کوچۀ آقا هدایت خزانه در غرب واقع است. همچنین این کوچه از شمال به کوچۀ صغیرها می‌پیوندد و از جنوب نیز به کوچه‌ای می‌رسد که امتداد شرقی
کوچۀ چاپخانه را به
کوچۀ کاشیها وصل می‌کند. در منتهاالیه جنوبی کوچۀ آقا غلامحسین صراف،
خانۀ بیان‌الملک جانمایی شده است.
[ویرایش]
در «نقشۀ کرشیش» که در ۱۲۷۵ ق/ ۱۸۵۹ م، به چاپ رسیده، کوچۀ آقا غلامحسین بدون ذکر نام جانمایی شده است؛
اما در «نقشۀ برزین» که در سالهای پایانی سلطنت
محمد شاه قاجار ترسیم شده است، اثری از این کوچه دیده نمی‌شود و در محل آن زمینهای بایر نشان داده شده است.
[ویرایش]
از مقایسۀ این ۳ نقشه، چنان پیدا است که این کوچه، هم‌زمان با افزایش شمار باشندگان تهران، در دهۀ نخست سلطنت
ناصرالدین شاه قاجار (۱۲۶۴-۱۳۱۳ ق/ ۱۸۴۸-۱۸۹۶ م) شکل گرفته است.
[ویرایش]
گویا نام این کوچه برگرفته از نام یکی از ساکنان آن، یعنی
آقا غلامحسین صراف باشد. دربارۀ او این اندازه می‌دانیم که از کارکنان ادارۀ خزانۀ مبارکۀ مالیه، و در ۱۳۱۱ ق، تحویلـدار کـل خزانـه بـوده اسـت.
همچنین او در محلۀ
امیریه، از محله‌های فرعی تابع سنگلج، باغ و عمارتی اشرافی داشته است که به نوشتۀ اعتمادالسلطنه
حدود ۲۰۰هزار تومان صرف ساخت آن کرده، و چنین شایع بود که وی این عمارت را با سوء‌استفاده از منصب خود برپا داشته است. اعتمادالسلطنه در روزنامۀ خاطرات خود، چند بار از وی یاد کرده است؛ به نوشتۀ همو در ۱۳۱۳ ق، در پی بی‌اعتنایی آقا‌غلامحسین صراف به
کامران میرزا نایب‌السلطنه، پسر ناصرالدین شاه، توپچیان به دستور کامران میرزا، در میدان توپ‌خانه آقا غلامحسین را برهنه، و به او اهانت کردند.
[ویرایش]
برپایۀ آمار دارالخلافۀ طهران متعلق به سال ۱۳۱۷ ق، کوچۀ آقا غلامحسین صراف در پاتوق اول و دوم ــ پاتوقهای حاج غلامرضا و حـاج رحیم ــ جـای داشته است.
[ویرایش]
باتوجه‌به نامهای کنونی خیابانها و کوچه‌های تهران، کوچۀ آقا غلامحسین صراف منطبق با
کوچۀ مهدی عرب در جنوب شرقی محلۀ
امامزاده یحیی در محدودۀ منطقۀ ۱۲ شهرداری تهران جای دارد. این کوچه از شمال به
کوچۀ غلامرضا عربزاده، و از جنوب به
کوچۀ حمید متین‌نژاد محدود است.
[ویرایش]
[ویرایش]
•
طباطبایی، سارا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «آقا غلامحسین صراف، کوچه» ص۴۲۵.
