کنیسه مدرسه ابریشمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابریشمـی، کنیسه ـ مدرسه \kanīse-madrese-ye abrīšamī\، بنایی متعلق به کلیمیان تهران، واقع در
خیابان فلسطین (کاخ سابق).
[ویرایش]
براساس کتیبۀ موجود در کنیسه، کار ساخت این بنا در شهریور ۱۳۴۴/ سپتامبر ۱۹۶۵ به پایان رسید و هم‌زمان گشایش یافت.زمین این مجموعه، با مساحت بیش از ۰۰۰‘۱ مـ۲، توسط آقـاجان ابریشمی خریداری و اهدا شد و با مساعدت اعضای مؤسس انجمن فرهنگی صدق ــ متشکل از آقـاجـان ابریشمی، نـاصر اختـرزاد، داویـد بروخیم، منشه پورات، بنیامین شبانی، مهدی موسى‌زاده، حبیب‌الله لاوی، خاخـام عبدالله نتن الی و موسى نصیر ــ و نیز همراهی جمعی دیگر از کلیمیان غیرعضو، کارِ نظارت بر طراحی و ساخت آن به انجام رسید.
[ویرایش]
طبقۀ پایین مجموعۀ ابریشمی، مدرسه‌ای ویژۀ کلیمیان در مقاطع ابتدایی و دبیرستان است که با تمرکز بیشتر بر آموزشهای دینی، فرهنگی و سنتی خاص کلیمیان فعالیت می‌کند، و طبقۀ دوم آن، «بت هکنست»، کنیسه‌ای با ظرفیت حدود ۵۰۰ تن (۳۵۰ تن برای مردان و ۱۵۰ تن برای بانوان) است.
[ویرایش]
مراسم تِفیلا (نماز در دین یهود) همه‌روزه در کنیسۀ ابریشمی اجرا می‌شود، اما شمار نمازگزاران در شامگاه منتهی به شبات (جمعه شب) و صبح شبات (شنبه صبح)، و در روزها و اعیاد خاص کلیمیان به‌مراتب بیشتر می‌شود و همین نکته، یعنی کثرت نمازگزاران برای تفیلای روزهای خاص، چون روش هشانا (رأس‌السنه: سال نو در گاه‌شماری دینی کلیمیان) و یوم کیپور (روز کفاره / روز آمرزش)، شورای کنیسه را بر آن داشته است تا ۳ جایگاه میشگان یا تِوا (پیشخوان یا میز پیش‌نماز) تعبیه کنند. کنیسۀ کوچک‌تری با گنجایش ۸۰ تن نیز در ضلع شرقی این مجموعه، در شلوغی روزهای خاص و شباتها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
[ویرایش]
گفتنی است که دوره‌های آموزش تلمود تورا (تعلیم سنتی تورات) در این مجموعه، تقریباً هر شامگاه برگزار می‌شود؛ جهت‌گیری کلی این کنیسه نیز مانند دیگر کنیسه‌ها به‌سوی بیت‌المقدس است.
[ویرایش]
افزون‌براینها، مانند بیشتر کنیسه‌های معاصر، نکتۀ خاص زیرساختی دیگری که به نوعی با معماری رمزپردازانۀ مقدس و سنتی مرتبط باشد، در معماری این کنیسه لحاظ نشده است و حتى الگوی اساسی مشابهی که در میان کنیسه‌هـای قدیمی‌تر مشترک است، در آن دیده نمی‌شود. درواقع این مجموعه، بنایی مدرن و معمولی است که ازلحاظ کارکردی کنیسه شده است، اما درعوض، تزیینات داخلی و عناصر آیینی آن، شامل نقاشیها و تصویرهایی از نمادهای مقدس دین یهود، سنگ‌نبشته‌هایی از آیات و ادعیه به خط و زبان عبری، و نیز اشیائی آیینی چون گنجۀ نگهداری تورات، گلدسته‌های حاوی طومارهای تورات و جز آن، حائز ارزشهای دینی و هنری است.
جایگاه تورات (هخال / محراب) در کنیسۀ ابریشمی ساختی ساده، اما چشمگیر دارد و درِ نسبتاً بزرگ و منبت‌کاری‌شدۀ آن، با سنگ‌نبشته‌های مرمرین به خط عبری تزیین یافته است.
[ویرایش]
در ۱۴ اسفند ۱۳۷۶ ش/ ۱۷ آدار ۵۷۵۸ گاه‌شماری عبری (زادروز حضرت موسی بن عمران / موشه بن عمرام)، با پشتیبانی مالی باروخ شاهری و هوشنگ الیاسیان، یک میقوه (حمام مخصوص غسل و تطهیر آیینی) برای بانوان کلیمی در این کنیسه، با احترام به یاد و خاطرۀ بانو روزا شاهری ــ یا بانو دبورا، همسر باروخ شاهری و خواهر هوشنگ الیاسیان ــ گشایش یـافت که همه‌روزه، در ساعتهایی معین، پذیرای بانوان کلیمی است. در ۱۳۸۷ ش نیز شورای کنیسه با مساعدت اهرون شرگا، میقوۀ دیگری به نام میقوۀ اهرون برای استفادۀ آقایان بنا کرد.
[ویرایش]
از شالیح صیپورهای (پیش‌نمازهای) اصلی کنیسۀ ابریشمی، این اشخاص را می‌توان نام برد: خاخام یدیدیا شوفط، یهوشوع نتن الی، هوشنگ الیاسیان و یونس حمامی لاله‌زار.
[ویرایش]
امروزه کنیسه ـ مدرسۀ ابریشمی تنهـا یک کنیسه و مدرسه نیست، بلکه به مرکز فرهنگی و اجتماعی کلیمیان تهران، برای برخی دیدارها و تبادل نظرها بدل شده است.
[ویرایش]
•
خداوردیان، شهرام، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «ابریشمی، کنیسه مدرسه» ص۱۱.
