|
| ||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - زمان تاسیسپیشینۀ تأسیس کتابخانه‌ای اختصاصی در وزارت امور خارجه به ۱۳۱۰ ش باز می‌گردد؛ [ویرایش] ۲ - موقعیت جغرافیایی اولیهدر آن سال کتابخانه‌ای در حوزه‌های سیاسی، تاریخی، حقوقی، اقتصادی و اجتماعی، برای استفادۀ کارمندان و منتسبان به وزارت امور خارجه، در ساختمان مرکزی این وزارتخانه واقع در خیابان سپه (امام خمینی کنونی) افتتاح شد. [ویرایش] ۳ - بازسازی کتابخانهبا گسترش روزافزون علوم اطلاع‌رسانی و لزوم بهره‌مندی کارشناسان این وزارتخانه و نیز دانش‌پژوهان و استادان حوزۀ علوم سیاسی و روابط بین‌الملل از آخرین دستاوردهای علمی، وزارت امور خارجه بر آن شد تا بـا گردآوری منـابع نوشتـاری و دیداری ـ شنیداری و سامان‌دهی به این منابع، و همچنین با بهره‌گیری از امکانات فناوری نوین اطلاع‌رسانی و اتصال به شبکه‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی، کتابخانه‌ای مجهز و تخصصی تأسیس کند. بدین سان در ۱۳۷۸ ش، کتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه توسط سید محمد خاتمی، رئیس جمهور وقت، گشایش یافت. کتابخانۀ تخصصی وزارت امـور خـارجه متشکل از بخش‌هـای کتابخـانه، دیداری ـ شنیداری، اطلاع رسانی رایانه‌ای و آرشیو است. [ویرایش] ۴ - بخش‌های کتابخانهبخش کتابخانه: این مجموعه در حال حاضر (۱۳۸۹ ش)، ۰۰۰‘۳۴ عنوان کتاب به زبان فارسی، ۰۰۰‘۳۲ عنوان کتاب به دیگر زبان‌ها، بالغ بر ۰۰۰‘۱ جلد نسخۀ خطی، و بیش از ۰۰۰‘۲ جلد کتاب چاپ سنگی، حدود ۰۰۰‘۲۰۰ عنوان نشریۀ داخلی و خارجی و بالغ بر ۵۰۰‘۲ پایان‌نامه را در خود جای داده است. در مجموعۀ نسخه‌های خطی این بخش ۳۰۰ جلد کتاب خطی به زبان عربی، و ۴۰۰ جلد کتاب خطی به زبانهای فارسی و ترکی است و مجموعۀ کتب چاپ سنگی شامل کتاب‌های متعددی است که توسط چاپخانه‌های معروفی در کشورهای هند، پاکستان، ترکیه، مصر و ایران به چاپ رسیده‌اند. قدیمی‌ترین نسخۀ فارسی موجود در این کتابخانه، نسخه‌ای از بهارستان جامی متعلق به سدۀ ۱۰ ق / ۱۶ م، و قدیمی‌ترین نسخۀ عربی آن، کتاب منهاج المحدثین متعلق به ۶۹۴ ق / ۱۲۹۵ م است. آثار موجود در این مجموعه که همگی در حوزه‌های علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، تاریخ، جغرافیا، حقوق، اقتصاد، ادیان، فلسفه و ادبیات فارسی‌اند، در ۳ طبقه نگهداری می‌شود. یکی از بخش‌های قابل توجه این کتابخانه سالن «مرحوم دکتر حمید عنایت» است. در این سالن که در واقع به مجموعۀ کتاب‌های اهدایی دکتر عنایت اختصاص دارد، کتب مرجع و در مجموع حدود ۰۰۰‘ ۷ جلد وجود دارد. در بخش کتابخانه همچنین مجموعۀ نفیسی در حدود ۰۰۰‘۲ جلد از کتاب‌های فردریش لانکامرر ــ صحاف ایرانی آلمانی‌تبار و بنیادگذار صحافی نوین در ایران ــ که در ۱۳۷۹ ش از وی خریداری شده است، نگهداری می‌شود. بخش دیداری ـ شنیداری: این بخش مشتمل بر ۰۰۰‘۱۱ نسخه فیلم ویدئویی و حدود ۴۰۰ لوح فشرده است. بخش آرشیو: این بخش مشتمل بر نشریات داخلی و خارجی، گزارش‌هایی از مذاکرات مجلس، مجموعۀ قوانین و مقررات کشور، مجموعۀ معاهدات و مکاتبات دولت ایران با دیگر دولت‌ها و پایان‌نامه‌ها ست. بخش اطلاع‌رسانی رایانه‌ای: این بخش که مجهز به نرم‌افزارهای مختلف است، امکان جست‌وجوی آسان‌تر عناوین مورد نیاز را برای پژوهشگران فراهم می‌سازد. کتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه در ابتدا با هدف ارائۀ خدمات مورد نیاز دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، و نیز استادان دانشکدۀ روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه تأسیس شد، [ویرایش] ۵ - استفاده از خدمات کتابخانهاما امروزه علاوه بر دانشجویان و استادان این دانشکده، پژوهشگران دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وابسته به معاونت پژوهشی وزارت امور خارجه و همچنین دانشجویان رشته‌های علوم سیاسی، حقوق، روابط بین‌الملل، تاریخ، جغرافیا و رشته‌های دیگر از دانشگاه‌های مختلف نیز می‌توانند از خدمات این کتابخانه استفاده کنند. این کتابخانه هم اکنون (۱۳۸۹ ش) بالغ بر ۰۰۰‘۱۰ نفر عضو دارد و روزانه به‌طور میانگین ۲۰۰ پژوهشگر به این مکان مراجعه می‌نمایند. [ویرایش] ۶ - فعالیت‌های کتابخانهازجمله فعالیت‌های مهم این کتابخانه می‌توان به تشکیل بخش ایران‌شناسی، دیجیتالی کردن منابع کتابخانه، چاپ کتاب‌هایی از قبیل فهرست کتب سنگی کتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه در ۱۳۸۷ ش، فهرست نسخ خطی عربی و فهرست نسخ خطی فارسی اشاره کرد. همچنین نشریۀ الکترونیک کتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه که به صورت ماهانه منتشر می‌شود، گزارش جدیدترین کتاب‌ها و نشریات موجود در این کتابخانه را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. [ویرایش] ۷ - معماری کتابخانهکتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه در زمینی به مساحت ۰۰۰‘ ۷ مـ۲ ساخته شده است و مساحت زیربنای این کتابخانه پس از بازسازی بنا در ۱۳۷۸ ش، به ۰۰۰‘ ۳ مـ۲ افزایش یافته است. ساختمان این کتابخانه که در ضلع شمالی زمین آن قرار دارد، از ۲ بخش قدیمی و جدید تشکیل شده است. بخش قدیمی، ساختمانی دوطبقه و مسکونی است که در گذشته به مهندس گلسرخی از پیمانکاران پیش از انقلاب اسلامی تعلق داشته است. توصیف ترکیب اولیۀ این بخش به‌سبب تغییرات صورت‌گرفته در زمان بازسازی ناممکن است؛ اما گچ‌بری‌های اسلیمی سقف، آینه‌کاریها، گچ‌بری روی آینه، وجود نرده‌های چوبی و فلزی کنده‌کاری شده، و پله‌هایی که از پاگرد به دو سو پیچ خورده و به طبقۀ بالا می‌رسند، همگی از ویژگی‌های خانه‌های اشرافی اواخر دورۀ پهلوی دوم است. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (ه م) از ۱۳۶۴ ش تا ۱۳۷۸ ش در این ساختمان مستقر بود؛ اما با اختصاص آن به کتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه، ترکیب کلی این بخش تغییر کرد. بخش جدید که شامل ۳ طبقه و یک زیرزمین است، به ضلع جنوبی بخش قدیمی الحاق گردیده است. [ویرایش] ۸ - شعبه دوم کتابخانهشعبۀ دوم کتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه به نام مجموعه شهید رجایی، در ساختمان شمارۀ ۷ مجموعۀ وزارت امور خارجه واقع در خیابان امام خمینی قرار دارد. این شعبه که گاهی به ساختمان‌های دیگر وزارت امور خارجه منتقل می‌شود، در حال حاضر دارای ۲۰۰‘۹ جلد کتاب به زبان فارسی، ۴۰۰‘۶ جلد کتاب به زبانهای خارجی، ۱۵۶ عنوان نشریۀ فارسی و ۷۹ عنوان نشریۀ خارجی است. [۱]
تحقیقات میدانی مؤلف.
[۲]
جعفری، محمدرضا (ریاست کتابخانۀ تخصصی وزارت امور خارجه)، مصاحبه با مؤلف.
[ویرایش] ۹ - پانویس
[ویرایش] ۱۰ - منبع• مرادیان منفرد، علی‌محمد، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه»، ص۱۶۴۶. رده‌های این صفحه : کتابخانه های تهران
|
||||||||||||||||||
