• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

چای کوهی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



چای کوهی čāy-e kūhī ، گیاهی چندساله، علفی، عموماً خودرو و از گیاهان دارویی که بیشتر در مزارع گندم و جنگل‌های تُنُک می‌روید. 
چای کوهی
مشخصات گیاه
نام چای کوهی
کشور ایران
منطقه مزارع گندم و جنگل‌های تُنُک
نام‌های دیگرهیوفاریقون، داذی رومی و گل هزارچشم
ارتفاع نیم‌متر
مواد تشکیل‌دهندههایپرین، هایپریسین، تانن و اسید نیکوتینیک


[ویرایش]

۱ - نام‌های دیگر



این گیاه در طب سنتی با نام‌هایی چون هیوفاریقون، داذی رومی و گل هزارچشم شناخته می‌شود و از دیرباز در ایران و سرزمین‌های اروپایی و آمریکایی مصارف خوراکی و دارویی داشته است.
[۱] خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۱، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۲] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۲، تهران، ۱۳۷۳ ش.
[۳] بیرونی، ابوریحان، الصیدنة، به کوشش عباس زریاب، ص۶۳۱، تهران، ۱۳۷۰ ش.

[ویرایش]

۲ - ظاهر گیاه



بلندی گیاه چای کوهی به حدود نیم‌متر می‌رسد و برگ‌های آن روبه‌روی هم و به صورت جفت به ساقه چسبیده‌اند. بر روی این برگ‌ها که به شکل بیضی نسبتاً درازند، صدها نقطۀ شفاف شبیه سوراخ قرار دارد که در آن‌ها غده‌هایی حاوی مایع و شیرۀ قرمزرنگی وجود دارد.
[ویرایش]

۳ - گل‌های گیاه



گل‌های چای کوهی، معطر و به رنگ سفید یا زرد است که در ماه‌های اردیبهشت تا مهر در نوک ساقه به شکل مجتمع دیده می‌شوند.
[ویرایش]

۴ - میوه گیاه



میوۀ این گیاه کپسول‌مانند است که در داخل آن تخم‌های گیاه جای دارند.
[ویرایش]

۵ - مواد تشکیل‌دهنده گیاه



از نظر ترکیبات شیمیایی، مهم‌ترین مواد شیمیایی تشکیل‌دهندۀ چای کوهی، هایپرین و هایپریسین است و جز آن‌ها، تانن و اسید نیکوتینیک نیز در ترکیبات چای کوهی وجود دارند.
[۴] خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۱-۱۲، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۵] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۴-۲۸۲، تهران، ۱۳۷۳ ش.
[۶] جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیة، به کوشش حسن تاج‌بخش، ج۱، ص۲۹۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
[۷] ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، ج۲، ص۱۲۶، تهران، ۱۳۷۰ ش.

[ویرایش]

۶ - مکان رویش



این گیاه در ایران در دامنه‌های کوه‌های البرز، کرج، چالوس، استان مازندران و غرب کشور به مقدار زیادی می‌روید و در کوه‌های شهرستان شمیران در بلندی‌های میان ۰۰۰‘۲ تا ۰۰۰‘۴متری از سطح دریا یافت می‌شود.
[ویرایش]

۷ - اشکال استفاده از گیاه



براساس منابع طب گیاهی، از چای کوهی به صورت‌های خشک‌شده، جوشانده، عصاره، کپسول، روغن و تنتور استفاده می‌شود.
[۸] خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۲، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۹] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۳، تهران، ۱۳۷۳ ش.

[ویرایش]

۸ - طبع گیاه



از دیدگاه طب سنتی ایران، چای کوهی دارای طبیعتی گرم و خشک است.
[ویرایش]

۹ - کاربرد درمانی گیاه



مایع قرمزرنگ موجود در برگ‌های چای کوهی با فشار دادن برگ‌ها خارج شده و برای التیام زخم‌ها و درمان سوختگی‌ها به کار می‌رود.
[۱۰] خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۲، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۱] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۴، تهران، ۱۳۷۳ ش.
[۱۲] عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین، «مخزن الادویه»، همراه اختیارات بدیعی، ص۸۹۴، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۱۳] جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیة، به کوشش حسن تاج‌بخش، ج۱، ص۲۹۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
[۱۴] رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، تهران، ۱۳۸۴ ش.عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین، «مخزن الادویه»، همراه اختیارات بدیعی، ج۲۱، ص۴۱۲، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۱۵] ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، ج۲، ص۱۲۶، تهران، ۱۳۷۰ ش.

چای کوهی ضد کرم معده و روده است، خاصیت ادرارآور و برطرف‌کنندۀ حبس ادرار دارد، قاعده‌آور است و عادت ماهانه را منظم می‌کند، برای درمان کزاز مفید است، و گرفتگی صدا را باز می‌کند و خلط‌آور است.
دم‌کردۀ برگ چای کوهی یا تنتور و عصارۀ آن برای درمان سیاتیک، نقرس و سردرد مؤثر است. پودر برگ این گیاه مـوجب التیـام زخم‌های عمیق می‌شود و برای بهبود اسهال و اسهال خونی سودمند است. روغن چای کوهی که از ترکیب گل آن با روغن زیتون به دست می‌آید، برای درمان تشنج مفید است. این گیاه به درمان بیماری‌های کبدی و بیماری‌های اعصاب و روان کمک می‌کند، تورم ریوی و خون‌ریزی ریه را متوقف می‌سازد، تمیزکنندۀ کبد است، سنگ کلیه را از بین می‌برد، برای بهبود آسم، تنگی نفس، درد صورت و سینه تأثیر دارد، و برای شکستگی استخوان و ضرب‌دیدگی عضلات و استخوان، دارویی مفیدی است.
[۱۶] خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۷] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۹، تهران، ۱۳۷۳ ش.
[۱۸] نفیسی، علی‌اکبر، پزشکی‌نامه، ص۲۸۳ٍ، تهران، ۱۳۵۵ ش.
[۱۹] عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین، «مخزن الادویه»، همراه اختیارات بدیعی، ص۸۹۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۲۰] جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیة، به کوشش حسن تاج‌بخش، ج۱، ص۲۹۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.

چای کوهی تقویت‌کنندۀ میل جنسی است، برای درمان بیماری مننژیت و نیز فلج به کار می‌رود، و سرماخوردگی و سیاه‌سرفه را از بین می‌برد. از این گیاه برای تسکین درد پشت و گردن و خشکی گردن استفاده می‌شود. نیز برای کم‌خونی مفید است، به برطرف کردن قولنج کبدی، ریوی و زردی کمک می‌کند، و ضد افسردگی و بی‌خوابی است. چای کوهی همچنین برای درمان تب و نیش سمی حشرات به کار می‌رود. کسانی که از چای کوهی استفاده می‌کنند، بهتر است از مصرف گوشت‌های کنسروشده، شکلات و خوراک‌های شور پرهیز کنند.
[۲۱] خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۴، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۲۲] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۹۰، تهران، ۱۳۷۳ ش.
[۲۳] رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، تهران، ۱۳۸۴ ش.

[ویرایش]

۱۰ - پانویس


 
۱. خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۱، تهران، ۱۳۸۹ ش.
۲. میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۲، تهران، ۱۳۷۳ ش.
۳. بیرونی، ابوریحان، الصیدنة، به کوشش عباس زریاب، ص۶۳۱، تهران، ۱۳۷۰ ش.
۴. خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۱-۱۲، تهران، ۱۳۸۹ ش.
۵. میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۴-۲۸۲، تهران، ۱۳۷۳ ش.
۶. جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیة، به کوشش حسن تاج‌بخش، ج۱، ص۲۹۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۷. ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، ج۲، ص۱۲۶، تهران، ۱۳۷۰ ش.
۸. خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۲، تهران، ۱۳۸۹ ش.
۹. میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۳، تهران، ۱۳۷۳ ش.
۱۰. خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۲، تهران، ۱۳۸۹ ش.
۱۱. میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۴، تهران، ۱۳۷۳ ش.
۱۲. عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین، «مخزن الادویه»، همراه اختیارات بدیعی، ص۸۹۴، تهران، ۱۳۷۱ ش.
۱۳. جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیة، به کوشش حسن تاج‌بخش، ج۱، ص۲۹۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۱۴. رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، تهران، ۱۳۸۴ ش.عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین، «مخزن الادویه»، همراه اختیارات بدیعی، ج۲۱، ص۴۱۲، تهران، ۱۳۷۱ ش.
۱۵. ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، ج۲، ص۱۲۶، تهران، ۱۳۷۰ ش.
۱۶. خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳، تهران، ۱۳۸۹ ش.
۱۷. میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۸۹، تهران، ۱۳۷۳ ش.
۱۸. نفیسی، علی‌اکبر، پزشکی‌نامه، ص۲۸۳ٍ، تهران، ۱۳۵۵ ش.
۱۹. عقیلی علوی شیرازی، محمدحسین، «مخزن الادویه»، همراه اختیارات بدیعی، ص۸۹۳، تهران، ۱۳۷۱ ش.
۲۰. جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیة، به کوشش حسن تاج‌بخش، ج۱، ص۲۹۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۲۱. خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۴، تهران، ۱۳۸۹ ش.
۲۲. میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۵، ص۲۹۰، تهران، ۱۳۷۳ ش.
۲۳. رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، تهران، ۱۳۸۴ ش.

[ویرایش]

۱۱ - منبع



بنی‌جانی، علیرضا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «چای کوهی»، ص۷۳۱.    






جعبه ابزار