|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - محل رویشپونۀ کوهی در سواحل دریاها، دامنۀ کوه‌ها و جنگل‌ها، و در شهرستان شمیران، در دامنۀ کوه‌ها در ارتفاعات پایین می‌روید. در کوه‌های دارآباد، منطقه‌ای موسوم به چال‌پونه که آبشاری به همین نام نیز در آنجا جریان دارد، از رویشگاه‌های عمدۀ این گیاه است. [۱]
پاشا، علی‌اصغر (کارشناس طبیعت‌گردی)، مصاحبه با مؤلف.
[ویرایش] ۲ - ظاهر پونه کوهیپونۀ کوهی که در منابع طب سنتی فودَنج جبلی نامیده می‌شود، گیاهی پایا با بلندی حدود ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر است. این گیاه ساقه و شاخه‌های راست، سخت و پوشیده از کرک به رنگ سبز مایل به قرمز دارد. [۲]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر: معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۱، ص۲۴۷، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۳]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۴، ص۵۵، تهران، ۱۳۶۹ ش.
[۴]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۲۸۲، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۵]
نفیسی، علی‌اکبر، پزشکی‌نامه، ص۱۳۸، تهران، ۱۳۵۵ ش.
برگ‌های پونۀ کوهی بیضوی، نوک‌تیز و به رنگ سبز تیره است که سطح زیرین آنها کرک دارد. گل‌های این گیاه در نیمه‌های تابستان، به رنگ ارغوانی یا سفید و به شکل گروهی در انتهای ساقه ظاهر می‌شوند. هریک از گلها کاسه‌ای با دندانه‌های مساوی، و نیز جامی دارد که از کاسه بزرگ‌تر است. میوۀ این گیاه چهارفندقه، و محصور در کاسه‌گل بر جای مانده است. در میان پایه‌های پرشمار این گیاه در یک ناحیه، معمولاً گل‌هایی نیز دیده می‌شود که پرچم‌های آنها رشد کمتری کرده‌اند و در عوض، مادگی بزرگ‌تری دارند. از گل‌های این گیاه، نوش معطر و فراوانی برای زنبورهای عسل فراهم می‌شود. [۶]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر: معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۱، ص۲۴۷، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۷]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۴، ص۵۵-۵۶، تهران، ۱۳۶۹ ش.
[۸]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۲۸۲، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[ویرایش] ۳ - ترکیبات شیمیاییاز نظر ترکیبات شیمیایی، پونۀ کوهی دارای حدود ۱٪ اسانس روغنی، شامل فنول‌هایی نظیر کارواکرول، تایمول و بورنئول است. مونوترپین‌ها، لینالیل، سینئول، تانن، مواد تلخ، اسید کافئیک، اسید اورسولیک، اسید رزماری‌نیک، صمغ و رزین از دیگر مواد موجود در پونۀ کوهی است. [ویرایش] ۴ - اسانس پونهاز تقطیر پونۀ کوهی، اسانس معطری به نام اوریگان به دست می‌آید که در صنعت عطرسازی و صابون‌سازی به کار می‌رود. این اسانس به آسانی اکسیدپذیر است و تغییر رنگ می‌دهد؛ ازاین‌رو، آن را در ظروف دربسته نگهداری می‌کنند. [۹]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر: معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۱، ص۲۴۷- ۲۴۸، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۰]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۴، ص۵۶-۵۷، تهران، ۱۳۶۹ ش.
[۱۱]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۲۸۳، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[ویرایش] ۵ - خواص دارویی پونهدر طب گیاهی، برگ و سرشاخه‌های گل‌دار پونۀ کوهی به صورت‌هایی چون دم‌کرده، تنتور و سرکه مصرف می‌شود. از دیدگاه کتاب‌های طب سنتی، پونۀ کوهی دارای طبیعتی گرم و خشک است و کاربرد درمانی زیادی دارد. این گیاه خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد و برای معالجۀ عفونت قارچی و میکربی از آن استفاده می‌شود؛ تقویت‌کنندۀ بدن، به‌ویژه معده است؛ برای رفع گاز و ترش‌کردن معده مناسب است؛ به برطرف کردن سرفۀ شدید کمک می‌کند؛ بخور پونۀ کوهی سبب عطسه و خارج شدن مخاط می‌شود. [۱۲]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر: معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۱، ص۲۴۸، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۳]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۴، ص۵۸، تهران، ۱۳۶۹ ش.
[۱۴]
جرجانی، اسماعیل، ذخیرۀ خوارزمشاهی، به کوشش محمدرضا محرری، ج۲، ص۲۵۳، تهران، ۱۳۸۲ ش.
[۱۵]
رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، ج۲۱، ص۱۶۰، تهران، ۱۳۸۴ ش.
ادرارآور و ملین است و سموم بدن را خارج می‌کند؛ موجب آرامش اعصاب است؛ عادت ماهیانه را بازمی‌کند و دردهای آن را تسکین می‌دهد؛ برای رفع درد و وزوز گوش مؤثر است؛ یرقان و زردی را برطرف می‌کند؛ برای درمان رماتیسم به کار می‌رود؛ در معالجۀ سل اثر مفید دارد؛ ضماد پونۀ کوهی برای بهبود تورم و دررفتگی استخوان و التیام دمل سودمند است؛ روغن آن درد دندان را تسکین می‌دهد؛ از آنتی‌اکسیدان‌های قوی به شمار می‌رود؛ و از آنجا که رحم را تحریک می‌کند، مصرف آن برای خانم‌های باردار مناسب نیست. [۱۶]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر: معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۱، ص۲۴۹، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۷]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۴، ص۵۷، تهران، ۱۳۶۹ ش.
[۱۸]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۲۷۳-۲۸۴، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۱۹]
رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، ج۲۱، ص۱۵۹، تهران، ۱۳۸۴ ش.
[ویرایش] ۶ - پانویس
[ویرایش] ۷ - منبعبنیجانی، علیرضا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «»، ص۶۰۲#. رده‌های این صفحه : پونه کوهی | گیاهان دارویی تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
