|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - مساحت کاخاین موزه که در جنوبی‌ترین نقطۀ مجموعۀ کاخ ـ موزه‌های سعدآباد جای دارد، دارای ۳ طبقه با ۶۰۰‘ ۳ مـ۲ زیـربنـا در زمینـی بـه مسـاحـت ۰۰۰‘ ۷ مـ۲ است. [۱]
بداغی، ذبیح‌الله، «موزۀ هنرهای زیبا، کاخ ـ موزه‌ای از مجموعۀ فرهنگی سعدآباد»، موزه‌ها، ص۳۳-۳۴، تهران، ۱۳۷۰ ش، شم ۱۱.
[ویرایش] ۲ - زمان ساخت کاخساخت این عمارت در دورۀ رضا شاه و در ۱۳۱۹ ش آغاز گردید و با تبعید او در ۱۳۲۰ ش نیمه‌کاره رها شد. [ویرایش] ۳ - دلیل نام‌گذاری کاخسنگهای مرمر سیاهی که از معدن مرمر ولی‌آباد چالوس آورده بودند، در ساختمان این عمارت به کار رفت؛ از این‌رو، به کاخ اسود یا سیاه معروف شد. [۲]
«موزۀ هنرهای زیبا»، مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد (بش ).
[ویرایش] ۴ - بازسازی کاخاین بنا در حدود سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۳ ش تعمیری اساسی شد و از ۱۳۴۶ ش تا پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ ش رسماً به عنوان وزارت دربار مورد بهره‌برداری قرار داشت. [۳]
«موزۀ هنرهای زیبا»، مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد (بش ).
[۴]
«موزۀ هنرهای زیبا»، دوران (بش ).
[۵]
سلیمی مؤید، سلیم، سیمای میراث فرهنگی استان تهران، ص۲۲۹، تهران، ۱۳۸۱ ش.
[ویرایش] ۵ - تغییرات بعد از انقلابپس از پیروزی انقلاب، طبقۀ همکف این عمارت به ادارۀ کل موزه‌ها و کاخ‌ها ــ که بعدها به ادارۀ کل کاخ ـ موزه‌ها تغییر نام داد ــ اختصاص یافت. [۶]
بداغی، ذبیح‌الله، «موزۀ هنرهای زیبا، کاخ ـ موزه‌ای از مجموعۀ فرهنگی سعدآباد»، موزه‌ها، ص۳۴، تهران، ۱۳۷۰ ش، شم ۱۱.
این عمارت در ۱۳۶۱ ش با نام موزۀ هنرهای زیبا مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در ۱۳۶۴ ش به منظور بازدید عموم رسماً افتتاح شد. [۷]
بداغی، ذبیح‌الله، «موزۀ هنرهای زیبا، کاخ ـ موزه‌ای از مجموعۀ فرهنگی سعدآباد»، موزه‌ها، ص۳۵-۳۴، تهران، ۱۳۷۰ ش، شم ۱۱.
[۸]
«موزۀ هنرهای زیبا»، مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد (بش ).
[ویرایش] ۶ - معماری کاخاین عمارت دارای ۳ طبقه است که هر طبقه سالنی بزرگ دارد و درهای حدود ۱۰ تالار کوچک‌تر دیگر به سالن بزرگ باز می‌شوند. در تمام طبقات موزه، تابلوهای نقاشی از شیوه‌ها و مکاتب گوناگون هنری ایران و جهان به نمایش درآمده است. این تابلوها بازماندۀ هنر نقاشان ایرانی و خارجی از سده‌های ۱۶ م به بعد است. [۹]
سلیمی مؤید، سلیم، سیمای میراث فرهنگی استان تهران، ص۲۲۹، تهران، ۱۳۸۱ ش.
اشیاء دیگری از قبیل مجسمه، ظروف، میز و آینه و گلدان و جز آن‌ها در این موزه اندک‌اند. [۱۰]
بداغی، ذبیح‌الله، «موزۀ هنرهای زیبا، کاخ ـ موزه‌ای از مجموعۀ فرهنگی سعدآباد»، موزه‌ها، ص۳۵، تهران، ۱۳۷۰ ش، شم ۱۱.
طبقۀ همکف این موزه به ۱۹ اثر از نقاشان معاصر ایرانی ازجمله سهراب سپهری، حسین طاهرزادۀ بهزاد، نصرالله افجه‌ای، پرویز کلانتری، محمود جوادی‌پور، صادق تبریزی و رضا مافی اختصاص دارد. [۱۱]
بداغی، ذبیح‌الله، «موزۀ هنرهای زیبا، کاخ ـ موزه‌ای از مجموعۀ فرهنگی سعدآباد»، موزه‌ها، ص۳۷و ۴۰، تهران، ۱۳۷۰ ش، شم ۱۱.
[۱۲]
«موزۀ هنرهای زیبا»، مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد (بش ).
در طبقۀ اول موزه نیز نقاشی‌هایی از نقاشان اروپایی به نمایش درآمده است که در فاصلۀ سده‌های ۱۷ تا ۲۰ م ترسیم شده‌اند. این نقاشی‌ها بر اساس مکاتب ملی مانند مکتب آلمان، انگلستان، فرانسه و روسیه تقسیم‌بندی شده‌اند. سالوادر دالی، جان فردرینگ هرینگ، پیتر گراهام، ایوانویچ شیشکین، فرانسوا موزن و ژول برتون ازجمله نقاشان اروپایی به شمار می‌روند که آثاری از آنان در موزۀ هنرهای زیبا به نمایش درآمده است. در طبقۀ دوم، آثار نقاشی هنرمندان ایرانی از دورۀ صفویه تا قاجاریه به نمایش درآمده است. [۱۳]
«موزۀ هنرهای زیبا»، مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد (بش ).
بیشتر تابلوهای دورۀ صفویه فاقد رقم‌اند. تنها یک تابلو از دورۀ صفوی با عنوان «مجلس شیرین و فرهاد» به رقم محمد زمان در مخزن این موزه نگهداری می‌شود؛ همچنین در این طبقه تابلویی بزرگ از آثار دورۀ افشاریه به چشم می‌خورد که نادر شاه را در حال تاج‌گذاردن بر سر محمد شاه گورکانی ــ شاه هند ــ با عنوان تاج‌بخشی نادر شاه به رقم ابوالحسن در ۱۱۸۹ ق نشان می‌دهد. [۱۴]
بداغی، ذبیح‌الله، «موزۀ هنرهای زیبا، کاخ ـ موزه‌ای از مجموعۀ فرهنگی سعدآباد»، موزه‌ها، ص۳۶و ۳۸، تهران، ۱۳۷۰ ش، شم ۱۱.
نیز در این طبقه آثاری متعلق به دورۀ زندیه ازجمله تصویری از حضرت علی و امام حسین (ع) ــ که از عقاید مذهبی این دوره الهام گرفته است ــ و چهرۀ شاهزادگان زند اثر نقاشان بنامی ازجملـه محمدصادق، سید میـرزا و میـرزا بابا ــ که از صورتگران معـروف دربـار کریم خان بـوده‌اند ــ دیده می‌شود. بیشتر آثار ارائه‌شده در طبقۀ دوم متعلق به دورۀ قاجار است. [۱۵]
بداغی، ذبیح‌الله، «موزۀ هنرهای زیبا، کاخ ـ موزه‌ای از مجموعۀ فرهنگی سعدآباد»، موزه‌ها، ص۳۶و ۳۸، تهران، ۱۳۷۰ ش، شم ۱۱.
[۱۶]
«موزۀ هنرهای زیبا»، مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد (بش ).
ازجمله تابلوهای نفیس این دوره تصویری تمام‌قد از فتحعلی شاه قاجار به رقم مهرعلی (۱۲۲۸ ق) است. تصاویر رقاصگان و نوازندگان درباری اثر آقا ابوالقاسم و محمد شیرین‌نگار، و چهره‌هایی از علما و عرفا و شعرا و فلاسفۀ ایـرانی اثـر رجبعلی ــ نقـاش دورۀ محمد شاه قـاجار ــ از دیگـر آثـار ارائـه‌شـده در ایـن طبقـه‌انـد؛ همچنین در این موزه، ۸ اثر نفیس از کمال‌الملک (۱۲۲۲- ۱۳۱۹ ش) نیز ارائه شده است. [۱۷]
«موزۀ هنرهای زیبا»، مجموعۀ فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد (بش ).
[ویرایش] ۷ - پانویس
[ویرایش] ۸ - منبع• موسوی‌زاده، حسن، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «هنرهای زیبا (موزه)»، ص۱۶۸۳. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
