|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - هدف از تاسیس مرکزایـن مرکز نهـادی است فرهنگی ـ پژوهشی با شخصیت حقوقی مستقل و غیرانتفاعی، برای آشناساختن نسل‌های معاصر و آیندۀ جهان اسلام با ریشه‌ها و ماهیت انقلاب اسلامی ایران. [۱]
«اساسنامۀ مرکز اسناد انقلاب اسلامی» (نسخۀ موجود در بایگانی مرکز اسناد)، ص۱.
[ویرایش] ۲ - تاریخچه تاسیسپس از شهادت شماری از مردم جهرم، مشهد و رفسنجان در تیر ۱۳۵۷ به دست نیروهای نظامی حکومت پهلوی، امام‌خمینی (ره) در پیامی یادآور شد که از هم‌اکنون کسانی باید تاریخ انقلاب اسلامی را بنویسند، چه‌بسا مسائلی امروز برای شما روشن باشد، اما برای نسل آینده مفهوم نباشد. [۲]
روحانی (زیارتی)، حمید، نهضت امام‌خمینی، ص۵، تهران، ۱۳۷۲ ش، ج ۳.
در ۱۳۶۰ ش، پس از تغییریافتن مطالب کتاب‌های درسی، مطالبی دربارۀ روحانیان دورۀ مشروطیت در کتاب‌های تاریخ دبیرستانی نوشته شد که حمید روحانی (نویسندۀ کتاب نهضت امام‌خمینی) بدان اعتراض کـرد. او نـامه‌ای بـه امـام‌خمینی (ره) نـوشت و امـام (ره) نیـز گروهی ــ ازجملـه آیت‌الله خامنـه‌ای ــ را بـرای بـررسی این مسئله تعیین کرد. گروه به این نتیجه رسید که برای تدوین‌کردن تاریخ انقلاب اسلامی، لازم است تا مرکزی تأسیس شود؛ ازاین‌رو، حمید روحانی را مأمور تشکیل آن کرد و فعالیت‌های مرکز از ۱۳۶۱ ش آغاز شد. [۳]
حسینیان، روح‌الله (عضو هیئت امنای مرکز اسناد انقلاب اسلامی)، مصاحبه با مؤلف.
امام‌خمینی (ره) در ۱۳۶۷ ش، باز در نامه‌ای خطاب به حمید روحانی، ضمن قدردانی از کوشش‌های وی و همکارانش، نارضایتی خود را از انتشار تاریخ‌های غیرمستند از سوی «وابستگان به شرق و غرب» ابراز کرد، و بر نگارش تاریخی واقعی و مستند، و پیگیری جدی‌تر وظیفۀ گردآوری همۀ اسناد تأکید ورزید. بر این اساس، از آن تاریخ، مرکز عملاً به نهاد گردآوری و نگاهداری همۀ اسناد مربوط به انقلاب اسلامی ایران تبدیل شد. [۴]
«دربارۀ ما»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی (بش ).
[ویرایش] ۳ - اداره مرکزاین مرکز زیر نظر هیئت امنا و با رهنمود ولی فقیه اداره می‌شود. [۵]
«اساسنامۀ مرکز اسناد انقلاب اسلامی» (نسخۀ موجود در بایگانی مرکز اسناد)، ص۱۰.
تاکنون برای مرکز دو دوره هیئت امنا تعیین شده است: یک دوره از ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۴ ش، که حمید روحانی، مهدی کروبی و فاطمۀ کروبی اعضای آن بودند؛ دورۀ دیگر از ۱۳۷۴ ش تاکنون، که مصطفى پورمحمدی، حمید روحانی و روح‌الله حسینیان در هیئت امنای آن عضویت دارند. [۶]
حسینیان، روح‌الله (عضو هیئت امنای مرکز اسناد انقلاب اسلامی)، مصاحبه با مؤلف.
[ویرایش] ۴ - معاونت مرکزمرکز اسناد انقلاب اسلامی از ۶ معاونت تشکیل می‌شود: ۱. پژوهشی، ۲. اطلاع‌رسانی، ۳. تاریخ شفاهی، ۴. انتشارات، ۵. اداری و مالی، و ۶. خودکفایی. معاونت پژوهشی مسئول شاخۀ پژوهش‌های تاریخی است. این معاونت هر سال موضوع‌هایی را اعلام می‌کند، و پژوهشگران را به پژوهش دربارۀ آن موضوع‌ها فرامی‌خواند («درباره»، بش [۷]
خواجه‌سروی، غلامرضا، (معاون پژوهشی مرکز اسناد انقلاب اسلامی)، مصاحبه با مؤلف.
معاونت اطلاع‌رسانی با واحدهای تابع خود، وظیفۀ تهیه، گردآوری، سازمان‌دهی و نگاهداری اسناد و مدارک مربوط به فعالیت‌های مرکز را به عهده دارد. [۸]
«دربارۀ ما»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی (بش ).
تاکنون نزدیک به ۴ میلیون برگ سند سیاسی، نظامی و امنیتی رژیم پهلوی از وزارت اطلاعات، وزارت امور خارجه، نیروهای مسلح و نهادهای دیگر گردآوری شده است. [۹]
خواجه‌سروی، غلامرضا، «مسیرها را بـرای نسل جوان می‌گشاییم»، قدس، ص۱۴، ۱۳۸۴ ش، س ۱۸، شم ۹۸۳‘۴.
که کهن‌ترین اسناد آن مربوط به اوایل کار پهلوی اول (۱۳۰۰ ش) است.این اسناد در موارد مقرر، به‌صورت‌های کتبی، تصویری، دیداری و شنیداری، در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد. [۱۰]
«آشنایی با مرکز اسناد انقلاب اسلامی: نقل تاریخ امروز برای فردا»، کیهان فرهنگی، ص۶۶، ۱۳۸۱ش، س ۱۹، شم ۲۰.
هر سال نیز ده‌ها هزار برگ سند به مرکز منتقل می‌شود. واحدهای کتابخانه، رایانه و اینترنت نیز از زیرمجموعه‌های معاونت اطلاع‌رسانی‌اند. کتابخانۀ مرکز دارای ۴۰ هزار عنوان کتاب در حوزۀ سیاست و تاریخ معاصر، و نیز دورۀ روزنامه‌ها و مجله‌های فارسی است. واحد رایانه و اینترنت، گذشته از وظیفۀ پشتیبانی شبکه‌های رایانه‌ای مرکز، در زمینۀ دسترسی به اسناد از طریق اینترنت هم همکاری دارد. [۱۱]
«دربارۀ ما»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی (بش ).
معاونت تاریخ شفاهی مسئول شناسایی کسان و گفت‌وگو با آنانی است که به‌گونه‌ای در فرایند انقلاب اسلامی فعالیت داشته‌اند، یا اطلاعات آن‌ها از تاریخ انقلاب ثبت‌نشده و شفاهی است. این معاونت تاکنون (۱۳۹۰ ش) هزاران ساعت گفت‌وگو انجام داده، و آن‌ها را ثبت، و ضبط کرده است. [۱۲]
«دربارۀ ما»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی (بش ).
معاونت انتشارات از ۱۳۷۴ ش آغاز به کار کرد. [۱۳]
خواجه‌سروی، غلامرضا، (معاون پژوهشی مرکز اسناد انقلاب اسلامی)، مصاحبه با مؤلف.
این معاونت پژوهش‌های به‌پایان‌رسیده در معاونت پژوهشی مرکز را به‌صورت کتاب منتشر می‌کند. مرکز اسناد انقلاب اسلامی تاکنون بیش از چندصد عنوان کتاب در زمینۀ سیاست و تاریخ معاصر ایران منتشر کرده است. [۱۴]
خواجه‌سروی، غلامرضا، (معاون پژوهشی مرکز اسناد انقلاب اسلامی)، مصاحبه با مؤلف.
این مرکز تا پیش از ۱۳۷۴ ش، نشریۀ ۱۵ خرداد را نیز به چاپ می‌رساند. [۱۵]
«معاون پژوهشی ... »، شریف نیوز (بش ).
[ویرایش] ۵ - موقعیت جغرافیاییمرکز اسناد انقلاب اسلامی در منطقۀ تجریش تهران قرار دارد. ساختمان اصلی مرکز در دورۀ پهلوی اول، با معماری ویژۀ آن دوره ساخته شده است و به‌هنگام مصادره‌شدن پس از انقلاب، به هوشنگ دولّوی قاجار، از وابستگان به دربار، تعلق داشت. [۱۶]
حسینیان، روح‌الله (عضو هیئت امنای مرکز اسناد انقلاب اسلامی)، مصاحبه با مؤلف.
[ویرایش] ۶ - پانویس
[ویرایش] ۷ - منبع• نظامی خندان، حمیده، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «مرکز اسناد انقلاب اسلامی»، ص۱۴۲. رده‌های این صفحه : مرکزهای اسناد تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
