• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فاضل دربند حائری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دربندی dar-bandī ، آخوند ملا آقا بن عابد بن رمضان علی بن زاهد شروانی، معروف به فاضل دربندی حایری (د ۱۲۸۶ ق/ ۱۸۶۹ م)، فقیه، اصولی، رجالی، محدث، متکلم و واعظ شیعی امامی. 
۱۲۸۶ق تبلیغی و تدریس
فاضل دربند حائری
نسب‌شناسی
نام آخوند ملا آقا بن عابد بن رمضان علی بن زاهد شروانی، معروف به فاضل دربندی حایری
ولادت/وفات
شهر تولد تهران
محل زندگی تهرلن، نجف
شهر وفات تهران
کشور وفات ایران
مدفن کربلا
خویشاوندان
فرزندان یک دختر
اطلاعات مذهبی
دین اسلام
مذهب شیعه
فعالیت‌ها
نقش‌های دینی مبارزه با با عقاید انحرافی چون عقاید بابیان



[ویرایش]

۱ - تحصیلات



او در جوانی برای ادامۀ تحصیل به نجف و کربلا رفت. فقه را در نجف نزد شیخ علی فرزند شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، و اصول فقه را در کربلا نزد شریف‌العلمای مازندرانی خواند. مدت درازی در کربلا زیست.
[۱] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ص۱۵۲، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
[۲] قمی، الکنى و الالقاب، ص۲۲۸،تهران، ۱۳۹۷ ق.
و در آنجا جمعی از طلاب نزد وی درس خواندند، اما گاه به دلیل تندخویی و کج‌خلقی، حوزۀ درسش بر هم می‌خورد.
[۳] تنکابنی، محمد، قصص العلماء،ص ۱۰۸ تهران، ۱۳۹۶ ق.
وی چنان در پی بحث و جدل بود که برخی اوقات، استاد وی شریف‌العلماء از کثرت اشکالاتی که ضمن تدریس وارد می‌کرد، به ستوه می‌آمد و او را موقتاً از مجلس درس خود اخراج می‌کردتنکابنی،
[۴] محمد، قصص العلماء، تهران،ص۱۰۷، ۱۳۹۶ ق.
با تبحری که در دانشهای گوناگون داشت و با کمک حافظۀ قوی، در همۀ بحثها حریفی پرتوان به شمار می‌رفت.
[ویرایش]

۲ - سلوک در محبت به اهل بیت(علیه السلام)



دربندی در اخلاص و دوستی نسبت به اهل بیت پیامبر (ص)، به‌ویژه امام حسین (ع) شهرت بسیاری داشت.
[۵] قمی، هدیة الاحباب، تهران،ص۱۵۳، ۱۳۶۳ ش.
چنان‌که در ایام عاشورای حسینی بر بالای منبر عمامه بر زمین می‌زد و گریبان می‌درید و از شدت اندوه از هوش می‌رفت. در روز دهم محرم، لباس خود را درمی‌آورد و لنگی بر خود می‌بست و خاک بر سر می‌ریخت و گِل بر بدن می‌مالید و بدین هیئت بر منبر می‌رفت. دربارۀ عشق او به امام حسین (ع) روایات بسیاری نقل شده است.
[۶] اعتمادالسلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران)، به کوشش ایرج افشار،ص۱۸۹، تهران، ۱۳۶۳ ش.
[۷] تنکابنی، محمد، قصص العلماء،ص۱۰۹، تهران، ۱۳۹۶ ق.

[ویرایش]

۳ - مواجهه با انحرافات فکری



او در مبارزه با بابیها سرسخت بود. وقتی بابیها در کربلا سر برآوردند، وی به شدت به نبرد با آنان برخاست؛ چنان‌که آنان به قصد کشتن او در خانه‌اش به وی حمله‌ور شدند. در این واقعه، زخمی به چهرۀ او وارد شد که اثر آن تا پایان عمر باقی ماند.
[۸] اعتمادالسلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران)، به کوشش ایرج افشار، ص۱۸۹،تهران، ۱۳۶۳ ش.

[ویرایش]

۴ - مواجهه باناصرالدین شاه



پس از مراجعت به ایران و ورود به تهران، بسیار مورد علاقه و توجه مردم قرار گرفت و حتى ناصرالدین شاه قاجار به دیدن وی آمد،
[۹] امین، حسن، الموسوعة الاسلامیة،ج۱، ص ۱۵۸، بیروت، ۱۳۹۵ ق/ ۱۹۷۵ م.
اما او که در امر به معروف و نهی از منکر اصرار و بی‌باکی ویژه‌ای داشت، شاه را به سبب شارب بلندش سرزنش کرد و شاه نیز فی‌المجلس دستور داد تا کمی شاربش را کوتاه کنند.
[۱۰] تنکابنی، محمد، قصص العلماء،ص۱۰۹، تهران، ۱۳۹۶ ق.

[ویرایش]

۵ - وفات



دربندی در تهران سکونت گزید و در همان‌جا درگذشت و جنازه‌اش را پس از ۶ ماه به کربلا حمل کردند و در صحن کوچک امام حسین (ع)، در مقبره‌ای در جوار تعدادی از علمای شیعه به خاک سپردند. از او تنها یک دختر به جای ماند.
[۱۱] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ص ۱۵۳،مشهد، ۱۴۰۴ ق.
[۱۲] قمی، عباس، الفوائد الرضویة، تهران،ص۵۴، ۱۳۲۷ ش.

[ویرایش]

۶ - میراث علمی



از آثار او ست: ۱. خزائن الاحکام، که آن را در ۱۲۶۷ ق/ ۱۸۵۱ م نوشت و در ۱۳۱۷ ق/ ۱۸۹۹ م در تهران چاپ شد.
[۱۳] سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیة و المعربة،ج۲، ص۱۷۹۰. قاهره، ۱۳۴۶ ق./ ۱۹۲۸ م.
این کتاب، شرحی است بر منظومۀ فقهی سرودۀ بحرالعلوم در باب طهارت و کمی هم در باب نماز که متضمن فروع بسیاری است؛ ۲. خزائن الاصول، در دو جلد که در ۱۲۶۷ ق/ ۱۸۵۱ م در تهران چاپ شده است؛ ۳. عناوین الادلة، در علم اصول. محسن امین گفته که نسخه‌ای از آن را در کرمانشاه دیده است.
[۱۴] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ج۵، ص۲۹۱، ج۷،ص۱۵۲،مشهد، ۱۴۰۴ ق.
[۱۵] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ص ۱۵۳،مشهد، ۱۴۰۴ ق.
قوامیس القواعد، کتابی دربارۀ رجال و درایه است؛ ۵. جوهر الصناعة، یا به گفتۀ آقابزرگ، الجوهرة، در اسطرلاب که برای شاگردش میرزا علی‌جاه بهادرخان نوشته است. گفته‌اند که این کتاب در نوع خود کم‌نظیر است و در ۱۲۸۰ ق/ ۱۸۶۳ م، در لکهنو به چاپ رسیده است؛ ۶. جواهر الایقان، دربارۀ شهادت امام حسین (ع)؛ ۷. درایة الحدیث و الرجال، خطی است و موسوی اصفهانی گفته که نسخه‌ای از آن را در اختیار داشته است؛ ۸. فن التمرینات، در فقه؛ ۹. الفن الاعلی، در اعتقادات؛ ۱۰. اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات، دربارۀ شهادت امام حسین (ع) که در ۱۲۷۲ ق/ ۱۸۵۶ م از نوشتن آن فراغت یافته است.
[۱۶] امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت،ج۲، ص۸۸، ۱۴۰۳ ق./ ۱۹۸۳م.
در این کتاب برخی مطالب و روایات ضعیف و گاه بی‌پایه وجود دارد که از اعتبار علمی آن کاسته است. با این‌همه، بارها و از‌جمله در ۱۳۱۹ ق/ ۱۹۰۱ م در تهران چاپ شده است. گاه آن را اسرار الشهادة نیز می‌گویند. این کتاب را حاج میرزاحسین شریعتمدار تبریزی (د ۱۳۳۱ ق/ ۱۹۱۳ م) به نام انوار السعادة فی اسرار الشهادة به فارسی برگردانده است.
[۱۷] مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی فارسی، ج، ص۵۸۱،تهران، ۱۳۵۰ ش.
السعادات الناصریة و الاقوات الروحانیة، ترجمۀمختصر اسرار الشهادات است که به خواست ناصرالدین شاه انجام گرفته است.
[۱۸] موسوی اصفهانی، محمدمهدی، احسن الودیعة، ج۲، ص ۶۳،بغداد، ۱۳۴۸ ق./ ۱۹۲۹ م.
[۱۹] فاضل قائینی، علی، معجم مؤلفی الشیعة،ص ۱۷۱، تهران، ۱۴۰۵ ق.
[۲۰] GAL, S

[ویرایش]

۷ - مستند مقاله



آقابزرگ، الذریعة؛ همو، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، مشهد، ۱۴۰۴ ق؛ اعتمادالسلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران)، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۶۳ ش؛ امین، حسن، الموسوعة الاسلامیة، بیروت، ۱۳۹۵ ق/ ۱۹۷۵ م؛ امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، ۱۴۰۳ ق/ ۱۹۸۳ م؛ تنکابنی، محمد، قصص العلماء، تهران، ۱۳۹۶ ق؛ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیة و المعربة، قاهره، ۱۳۴۶ ق/ ۱۹۲۸ م؛ فاضل قائینی، علی، معجم مؤلفی الشیعة، تهران، ۱۴۰۵ ق؛ قمی، عباس، الفوائد الرضویة، تهران، ۱۳۲۷ ش؛ همو، الکنى و الالقاب، تهران، ۱۳۹۷ ق؛ همو، هدیة الاحباب، تهران، ۱۳۶۳ ش؛ مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰ ش؛ موسوی اصفهانی، محمدمهدی، احسن الودیعة، بغداد، ۱۳۴۸ ق/ ۱۹۲۹ م؛ نیز: GAL, S.
[ویرایش]

۸ - پانویس


 
۱. آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ص۱۵۲، مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۲. قمی، الکنى و الالقاب، ص۲۲۸،تهران، ۱۳۹۷ ق.
۳. تنکابنی، محمد، قصص العلماء،ص ۱۰۸ تهران، ۱۳۹۶ ق.
۴. محمد، قصص العلماء، تهران،ص۱۰۷، ۱۳۹۶ ق.
۵. قمی، هدیة الاحباب، تهران،ص۱۵۳، ۱۳۶۳ ش.
۶. اعتمادالسلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران)، به کوشش ایرج افشار،ص۱۸۹، تهران، ۱۳۶۳ ش.
۷. تنکابنی، محمد، قصص العلماء،ص۱۰۹، تهران، ۱۳۹۶ ق.
۸. اعتمادالسلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران)، به کوشش ایرج افشار، ص۱۸۹،تهران، ۱۳۶۳ ش.
۹. امین، حسن، الموسوعة الاسلامیة،ج۱، ص ۱۵۸، بیروت، ۱۳۹۵ ق/ ۱۹۷۵ م.
۱۰. تنکابنی، محمد، قصص العلماء،ص۱۰۹، تهران، ۱۳۹۶ ق.
۱۱. آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ص ۱۵۳،مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۱۲. قمی، عباس، الفوائد الرضویة، تهران،ص۵۴، ۱۳۲۷ ش.
۱۳. سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیة و المعربة،ج۲، ص۱۷۹۰. قاهره، ۱۳۴۶ ق./ ۱۹۲۸ م.
۱۴. آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ج۵، ص۲۹۱، ج۷،ص۱۵۲،مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۱۵. آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة (قرن ۱۳)، ص ۱۵۳،مشهد، ۱۴۰۴ ق.
۱۶. امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت،ج۲، ص۸۸، ۱۴۰۳ ق./ ۱۹۸۳م.
۱۷. مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی فارسی، ج، ص۵۸۱،تهران، ۱۳۵۰ ش.
۱۸. موسوی اصفهانی، محمدمهدی، احسن الودیعة، ج۲، ص ۶۳،بغداد، ۱۳۴۸ ق./ ۱۹۲۹ م.
۱۹. فاضل قائینی، علی، معجم مؤلفی الشیعة،ص ۱۷۱، تهران، ۱۴۰۵ ق.
۲۰. GAL, S

[ویرایش]

۹ - منبع



موسوی بجنوردی (دبا)، کاظم، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی،دانشنامه تهران بزرگ، ج، ص ۸۵۸، برگرفته از مقاله«دربندی»    


رده‌های این صفحه : علمای تهران




جعبه ابزار