سفارتخانه آلمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آلمان، سفارتخانه sefārat-xāne-ye ālmān، مجموعۀ باغ و عمارت متعلق به جمهوری فدرال آلمان واقع در
خیابان فردوسی، روبه‌روی ساختمان پس‌انداز بانک ملی ایران.
[ویرایش]
محل کنونی ساختمان سفارتخانۀ آلمان در دورۀ ناصری، پیش از آنکه حصار شاه‌تهماسبی برچیده شود، باغی متعلق به ملک‌الکتاب رشتی، و روبه‌روی
باغ ایلخانی (ﻫ م) بود. مخبرالسلطنه هدایت در خاطرات خود یادآور شده است: در ۶سالگی، پدرش رضاقلی خان هدایت، باغ ملک‌الکتاب را خریداری کرد و خانوادۀ او برای اقامت به آن باغ رفتند. زمین باغ، ۱۰ تا ۱۲هزار ذرع مربع مساحت داشت. مخبرالدوله و برادرش نیرالملک، این زمین را به دو بخش تقسیم کردند. باغ و عمارت نیرالملک، بعدها به ساختمان
سفارت ترکیه تبدیل شد و باغ و
عمارت مخبرالدوله نیز به مالکیت سفارت آلمان درآمد.
[ویرایش]
نخستین هیئت رسمی سفارت آلمانی در ذیحجۀ ۱۳۰۱/ سپتامبر ۱۸۸۴، به تهران رسید. اعضای هیئت عبارت بودند از: ارنست فون براونشوایگ، وزیرمختار و ایلچی مخصوص آلمان؛ بروکس، مستشار سفارت؛ و دو تن دیگر به‌عنوان کارمندان سفارت. این گروه پس از ورود به ایران در
بندر انزلی توسط میرزا رضا خان جنرال آجودان مورد پیشواز قرار گرفتند و تا تهران همراهی شدند. در باغشاه از آنان استقبال رسمی شد و عمارتی نیز، در باغ لاله‌زار برای اقـامت آنها در نظر گرفتند.
۶ ماه پس از ورود هیئت آلمانی به تهران، دولت آلمان درخواست کرد تا سفیر آلمان به‌صورت دائمی و رسمی در ایران اقامت داشته باشد؛ دولت ایران نیز این درخواست را پذیرفت.
[ویرایش]
ساختمان سفارت آلمان در سالهای پایانی دورۀ ناصری (۱۳۱۱-۱۳۱۲ ق) توسط گراف شولنبرگ نمایندۀ امپراتوری آلمان خریداری شد. در آن زمان، در محل این باغ، ساختمانی دوطبقه قرار داشت که میان سالهای ۱۳۰۲-۱۳۰۴ ق/ ۱۸۸۴-۱۸۸۶ م، ساخته شده بود.
به نوشتۀ
قهرمان میرزا سالور ملقب به عین‌السلطنه،
این عمارت را صنیع‌الدوله پسر مخبرالدوله ساخته بود. باغ و عمارت، حدود یک دهه در اجارۀ سفارت آلمان قرار داشت تاآنکه در ۱۳۱۰ ش/ ۱۹۳۱ م، به مالکیت دولت آلمان درآمد. گرچه عمارت آن چندین‌بار تا آن زمان بازسازی شده بود، ولی سرانجام در ۱۳۱۶ ش/ ۱۹۳۷ م تخریب، و عمارت جدیدی به‌جای آن ساخته شد.
[ویرایش]
ساختمان جدید سفارت در ۱۳۲۰ ش/ ۱۹۴۱ م و در جریان جنگ جهانی دوم آمادۀ بهره‌برداری شد؛ ولی حوادث جنگ جهانی سبب شد که مجموعۀ سفارت آلمان را دولت وقت ایران توقیف کند. از آن پس،
سفارت سوئد که حافظ منافع آلمان در ایران بود، به این ساختمان نقل مکان کرد. نزدیک به یک دهۀ بعد در ۱۳۲۸ ش/ ۱۹۴۹ م، این ساختمان به آمریکاییها واگذار شد و دیپلماتهای آمریکایی تا آماده‌شدن ساختمان اختصاصی سفارت آمریکا در ۱۳۳۲ ش/ ۱۹۵۳ م، از آن استفاده می‌کردند. از این زمان به‌بعد، از زمین و ملک سفارت آلمان رفع توقیف شد؛ بااین‌حال، مالکیت آن تا ۱۳۵۶ ش/ ۱۹۷۷ م، به‌صورت قطعی به جمهوری فدرال آلمان واگذار نگردید.
[ویرایش]
سفارت آلمان، باغی در الٰهیۀ
شمیران نیز دارد. این باغ در ۱۳۲۲ ق/ ۱۹۰۴ م، توسط دولت آلمان خریداری شده است.
باغ سفارت آلمان، مدتی در اختیار دولت ایران بود و در ۱۳۳۲ ش/ ۱۹۵۳ م، دیگربار مانند ساختمان اداری سفارت، به جمهوری فدرال آلمان واگذار شد. عمارت باغ سفارت در الٰهیه، که در دورۀ قاجار بنا شده بود، در ۱۳۵۳ ش/ ۱۹۷۴ م، به‌دلیل فرسودگی بنا تخریب، و ساختمانی نوبنیاد برای اقامت سفیر در آن بنا شد.
[ویرایش]
گفتنی است در اواخر دورۀ قاجار (ح ۱۳۰۳ ش) کوچه‌ای در جنوب سفارتخانۀ آلمان به‌سبب مجاورت با آن، به نام
کوچه‌برلن نام‌گذاری شد
و امروزه نیز به همین نام نامیده می‌شود. نام این کوچه در «نقشۀ نجم‌الدوله»، آجودان‌باشی اسـت.
(برای آگاهی بیشتر، نک : ه د، آجودان‌باشی، کوچه).
[ویرایش]
[ویرایش]
•
تاره، مسعود، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «آلمان، سفارتخانه» ص۴۴۸.
