سرای آقا شیخ محمد،
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آقا شیخ محمد، سرای \sarā-ye āqā šeyx mohammad\، بنایی واقع در
محلۀ بازار، در تهران عهد ناصری.
[ویرایش]
در «نقشۀ نجم‌الدوله» از دارالخلافه، در قسمت شرقی محدودۀ محلۀ بازار، راسته
بازار آهنگرها با جهت شمال به جنوب کشیده شده که در ضلع غربی این راسته، سرای آقا شیخ محمد جانمایی گشته است.
[ویرایش]
در آمار دارالخلافه در سال ۱۲۶۹ ق، نامی از این سرا برده نشده است، چنان‌که در نقشه‌های «کرشیش» در ۱۲۷۵ ق/ ۱۸۵۹ م و «برزین» در ۱۲۶۸ ق/ ۱۸۵۲ م نیز موقعیت این سرا مشخص نیست.
[ویرایش]
با نگاهی دقیق‌تر به «نقشۀ نجم‌الدوله» در‌می‌یابیم که شمار کـاروان‌سراها از دورۀ ناصری به‌بعد در محله‌های تهران افزایش چشمگیری داشته است. این نکته در آمار سال ۱۳۲۰ ق کاملاً مشهود است؛ چه، شمار کاروان‌سراهای محلۀ بازار در آن سال به ۶۰ باب رسیده بود،
درحالی‌که در آمار ۱۲۶۹ ق، ۱۷ باب کاروان‌سرا شمارش شده است.
از‌این‌رو، می‌توان چنین استدلال کرد که سرای آقا شیخ محمد در میانۀ عهد سلطنت ناصرالدین شاه ساخته شده است.
[ویرایش]
از زندگانی آقا شیخ محمد آگاهی‌ای نداریم.
[ویرایش]
در نقشه‌های پس از دورۀ قاجار نامی از این سرا دیده نمی‌شود؛ تنها در «نقشۀ تهران بزرگ»، که در حدود سال ۱۳۴۷ ش ترسیم شده، موقعیت این سرا جانمایی، و نام آن به سرای لاله تغییر یافته است.
سرای لاله امروزه (۱۳۹۸ ش) در راسته‌بازار آهنگرها برجا ست.
[ویرایش]
[ویرایش]
•
مرادخانی، امیرحسین، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «آقا شیخ محمد، سرای» ص۴۱۷.
