|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - ظاهر زرشکزرشک که در کتاب‌های طب سنتی با نام‌هایی چون انبرباریس و امبرباریس شناخته می‌شود، درختچه‌ای با چوب قهوه‌ای، قرمز و یا زردرنگ و برگ‌هایی به شکل بیضی و دندانه‌دار است. [۱]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳۷، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۲]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۱۴۰، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۳]
نفیسی، علی‌اکبر، پزشکی‌نامه، ص۸۷، تهران، ۱۳۵۵ ش.
شاخه‌های این درخت تیغ‌های بسیاری دارد و گل‌های آن، خوشه‌ای و به رنگ زرد است. ۷ گونه از این گیاه در مناطق مختلف ایران می‌روید که جملگی دارای ویژگی‌های نسبتاً یکسان‌اند. بلندی درختچه‌های گونه‌های مختلف این گیاه از حدود یک تا ۴ متر است و میوۀ آن نیز به دو نوع هسته‌دار و بی‌هسته تقسیم می‌شود. [۴]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳۷- ۱۳۸، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۵]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۱۴۰-۱۴۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۶]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۱، ص۵۸، تهران، ۱۳۴۵ ش.
[۷]
عقیلی علوی شیرازی، محمد حسین، مخزن الادویة، ص۱۶۵، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۸]
بیرونی، ابوریحان، الصیدنة، به کوشش عباس زریاب، ص۷۴، تهران، ۱۳۷۰ ش.
[ویرایش] ۲ - ترکیبات شیمیاییاز نظر ترکیبات شیمیایی، در تمام قسمت‌های درختچۀ زرشک آلکالوئیدهای بِربِرین، آکسیاکانتین و بربامین وجود دارد. در میوۀ زرشک، مقدار بسیاری اسید مالیک و اسید تارتاریک وجود دارد که عامل ترشی میوه است. افزون بر مواد شیمیایی نام‌برده، میوۀ زرشک دارای حدود ۴٪ مواد قندی و مقداری صمغ است. [ویرایش] ۳ - محل رویشاین گیاه در ایران در دامنه‌های کوه‌های البرز و در بسیاری از کوه‌های شهرستان شمیران در بلندی‌های میان ۵۰۰‘۱ تا ۰۰۰‘۲ متر از سطح دریا می‌روید. [۹]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳۷، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۰]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۱۴۱-۱۴۲، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۱۱]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۱، ص۵۸- ۵۹، ۶۱، تهران، ۱۳۴۵ ش.
[۱۲]
نفیسی، علی‌اکبر، پزشکی‌نامه، ص۸۷، تهران، ۱۳۵۵ ش.
[۱۳]
پاشا، علی اصغر (کارشناس طبیعت‌گردی)، مصاحبه با مؤلف، ۲۰/ ۱/ ۱۳۹۲ ش.
[ویرایش] ۴ - خواص دارویی زرشکدر طب سنتی، از زرشک به صورت‌های جوشانده، قرص، تنتور و دم‌کرده استفاده می‌شود. از این دیدگاه، این گیاه دارای طبیعتی سرد و خشک است و خواص دارویی پرشماری دارد. [۱۴]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳۸، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۵]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۱۴۲، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۱۶]
عقیلی علوی شیرازی، محمد حسین، مخزن الادویة، ص۱۶۵، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۱۷]
جرجانی، اسماعیل، الاغراض الطبیة، به کوشش حسن تاج‌بخش، ج۲، ص۳۴۳، تهران، ۱۳۸۴ ش.
زرشک؛ قابض، صفرابر و تقویت‌کنندۀ قلب و کبد است و به درمان بیماری‌های کبدی، قطع خونریزی و رفع بواسیر خونی کمک می‌کند. آب زرشک برای درمان حصبه، و دم‌کردۀ آن برای التیام ناراحتی‌های دهانی سودمند است. [۱۸]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳۸، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۱۹]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ص۱۴۲، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۲۰]
عقیلی علوی شیرازی، محمد حسین، مخزن الادویة، ص۱۶۵-۱۶۶، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[۲۱]
جرجانی، اسماعیل، ذخیرۀ خوارزمشاهی، به کوشش محمدرضا محرری، ج۲، ص۸۶، تهران، ۱۳۸۲ ش، ۲۰۴.
[۲۲]
ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، ج۲، ص۶۸، تهران، ۱۳۷۰ ش.
[۲۳]
رضوی برقعی، حسین، شرح و تفسیر پارسی گردان ادویۀ قلبیۀ بوعلی سینا دربارۀ فلسفۀ شادمانی و داروهای شادی‌آور، ص۱۳۱، تهران، ۱۳۸۷ ش.
ریشه و پوست ساقۀ درختچۀ زرشک نیز صفرابر، مسهل، و تقویت‌کننده و پاک‌کنندۀ کبد است، کارکرد دستگاه گوارش را منظم می‌کند، برای درمان یبوست و یرقان مفید است و به بهبود نقرس، رماتیسم و درمان واریس، نیز ورم طحال کمک می‌کند. [ویرایش] ۵ - خواص ساقه زرشکدمکردۀ پوست ساقۀ زرشک با زردچوبه برای لاغر شدن، از میان بردن چربی‌های بدن و تنظیم قند خون کاربرد دارد. [۲۴]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۳۹، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۲۵]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ۱۴۳-۱۴۴، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۲۶]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۱، ص۶۰، تهران، ۱۳۴۵ ش.
[۲۷]
رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، ج۲۰، ص۵۳، تهران، ۱۳۸۴ ش.
[ویرایش] ۶ - خواص برگ زرشکبرگ زرشک به درمان اسهال‌های مزمن کمک می‌کند. جویدن برگ زرشک سبب محکم شدن لثه و دندان می‌شود. همچنین غرغرۀ دم‌کردۀ برگ زرشک برای بهبود آنژین و گلودرد سودمند است. مصرف مقدار زیاد زرشک به سبب تحریک رحم، برای زنان باردار مناسب نیست. [۲۸]
خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، ج۲، ص۱۴۰، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۲۹]
میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، ج۲، ۱۴۳-۱۴۴، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۳۰]
زرگری، علی، گیاهان دارویی، ج۱، ص۶۱، تهران، ۱۳۴۵ ش.
[ویرایش] ۷ - پانویس
[ویرایش] ۸ - منبعبنیجانی، علیرضا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «زرشک»، ص۹۴۵. رده‌های این صفحه : زرشک | گیاهان دارویی تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
