روزنامه آدمیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آدمیت، روزنامه rūz-nāme-ye ādamiy(yy)at، از نشریات دورۀ مشروطه (انتشار: ۱۳۲۵ ق)، که مدیر آن را در شمار حامیان
محمدعلی شاه دانسته‌اند.
[ویرایش]
روزنامۀ آدمیت به نگارش و دبیری
میرزا عبدالمطلب یزدی انتشار می‌یافت و بنا بود که هر هفته دو نوبت به چاپ برسد.
[ویرایش]
نخستین شمارۀ این روزنامه با عنوان انسانیت در ۱۱ جمادی‌الاول ۱۳۲۵ منتشر شد.
[ویرایش]
از سربرگ شمارۀ اول آن روشن می‌شود که روزنامه را چند تن به‌صورت شراکت منتشر می‌کردند و «ریاست و انتظام کلیۀ امور با شرکاء انسانیت» بوده است.
ادوارد براون که به نظر می‌رسد نسخۀ چاپی روزنامۀ انسانیت را ندیده است، آن را منسوب به یکی از انجمنهای دورۀ مشروطه به نام «انسانیت» می‌داند. به‌هرحال روزنامه نام خود را در شمارۀ بعدی (۲۱ جمادی‌الاول ۱۳۲۵) به آدمیت تغییر داد و از نو با شمارۀ ۱ آغاز به انتشار کرد. تعبیر «شرکاء انسانیت» نیز به‌صورت «شرکاء آدمیت» در سربرگ تغییر یافت. همچنین در آخرین برگ از شمارۀ نخست آدمیت توضیح داده شد که «به تصویب شرکاء محترم اسم جریدۀ مزبور به آدمیت مبدل شد». گفتنی است سرمقالۀ این شماره از روزنامه با شعری از
سعدی با مطلعِ «تن آدمی شریف است به جان آدمیت» آغاز شده است.
[ویرایش]
آخرین شماره از آدمیت که امروزه در دسترس است، شمارۀ ۱۲ دارد. به طور کلی نسخه‌های پیوستۀ این روزنامه در اختیار فهرست‌نویسان و مورخان تاریخ روزنامه‌نگاری قرار نداشته است.
با‌توجه‌به مباحث ناتمام مندرج در شمارۀ ۱۲، که در رمضان ۱۳۲۵ به چاپ رسیده است، به نظر می‌رسد انتشار این روزنامه تا چندی ادامه یافته، و گویا در جریان حوادث استبداد صغیر انتشار آن متوقف شده باشد. میرزا عبدالمطلب یزدی در همین هنگام (رجب ۱۳۲۵) و هم‌زمان روزنامۀ دیگری به نام زبان ملت را در
تهران به چاپ می‌رساند.
[ویرایش]
روزنامه در نخستین شماره که با عنوان انسانیت منتشر شد، خود را با تعبیری معرفی کرده است که پیش‌تر روزنامۀ اطلاع
در دورۀ نـاصری معرفی می‌کرد؛ در صفحۀ نخست انسانیت نوشته شده بود: «این روزنامه از قید رسمیت به‌کلی خارج است».
این سرتیتر در شماره‌هایی که بـا عنوان آدمیت منتشر شدند، به‌صورت «جریده‌ایست علمی، تجـارتی، ادبی، تـاریخی، سیـاسی ... » تغییر یـافت.
[ویرایش]
محل دفتر روزنامه در
خیابان سیف‌الملک در نزدیکی
میدان بهارستان قرار داشت.
[ویرایش]
به نوشتۀ ادوارد براون
میرزا عبدالمطلب یزدی، نگارنده و دبیر روزنامۀ آدمیت، از سوی مشروطه‌خواهان مورد سوءظن بود و تصور می‌شد که با ارتجاعیون و مخالفان مشروطیت هم‌رأی باشد. در عمل هم به دورۀ استبداد صغیر و پس از به‌توپ‌بستن مجلس شورای ملی، او یکی از اعضای محکمه‌ای شد که از سوی محمدعلی شاه در باغشاه بر پا گشت و در بازپرسی و شکنجه و کشتار مشروطه‌خواهان دست داشت. میرزا عبدالمطلب پس از فتح تهران به‌دست مجاهدان در ۱۳۲۷ ق بازداشت، و به مدت یک سال زندانی شد.
با وجود گزارشی که براون از شرح‌حال میرزا عبدالمطلب یزدی ارائه کرده است، در نسخه‌های برجامانده از روزنامۀ آدمیت نشانی صریح از مخالفت با اساس مشروطیت نیست. سیاق مطالب مندرج در شماره‌های مختلف آن (دست‌کم شماره‌هایی که در دسترس است)، به‌مانند دیگر نشریات پس از مشروطه، به بیزاری از استبداد و انتقاد و طرح پیشنهاد دربارۀ مسائل اجتماعی و سیاسی روز اختصاص دارد.
[ویرایش]
[ویرایش]
•
تاره، مسعود، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «آدمیت، روزنامه» ص۳۲۵.
