|
| ||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - موقعیت جغرافیاییاین تپه در موقعیت جغرافیایی °۵۱ و ´۴۷ طول شرقی، و °۳۵ و ´۴۹ عرض شمالی، در ارتفاع ۲۳۵‘۲ متر از سطح دریا قرار گرفته است. تپۀ سرقلعه از سمت شمال شرقی متصل به بافت روستای لواسان بزرگ، از جنوب به مسجد جامع امام حسن عسکری (ع)، و از غرب به بقعه امامزاده احمد بن موسی بن کاظم (ع) (خواجه سلطان احمد) منتهی می‌شود. تپۀ سرقلعـه کـه در جهت شمال شرقی ـ جنوب غربی کشیده شده، حدود ۱۵۰ متر طول، و حدود ۱۰۰ متر عرض دارد، اما قطعاً ابعاد آن در گذشته بیشتر بوده است. به نظر می‌رسد آنچه امروز به عنوان تپۀ سرقلعه نامیده می‌شود، بخش ارگ یا حاکم‌نشین قلعه بوده، و بخش عامه‌نشین یا شارستان آن به مرور ایام و با پایان دوران قلعه‌نشینی و قلعه‌داری (اواخر حکومت قاجار) و با تقویت حکومت مرکزی، تخریب، و به مزرعه، باغ و خانه‌های مسکونی تبدیل شده است. [ویرایش] ۲ - بناهای گرداگرد تپهاکنون در گرداگرد تپۀ سرقلعه خانه‌هایی احداث شده که در حیاط آن‌ها شواهد معماری تاریخی قابل رؤیت است. ساکنان این خانه‌ها می‌گویند که هنگام پی‌کنی یا حفر چاه در خانه‌هایشان، به شواهد فرهنگی بسیار نظیر سفال، اجاق، تنور و بقایای دیوارها برخورد می‌کنند. ازاین‌رو، تپۀ سرقلعۀ روستای لواسان را می‌توان مانند بسیاری از مناطق مسکونی ایران، نقطۀ مرکزی لواسان بزرگ دانست که نامش در بسیاری از متون تاریخی و جغرافیایی آمده است. [ویرایش] ۳ - بخش‌های تپهاین قلعه مانند همۀ قلعه‌های استقراری به‌خصوص قلعه‌های دشتی، دارای ۳ بخش مجزای ارگ یا حاکم‌نشین، شارستان یا عامه‌نشین و ربض یا کشتزارها و باغ‌های اطراف آن بوده است؛ اما در شرایط فعلی شامل ۴ قسمت به هم پیوسته است که از شمال به جنوب عبارت‌اند از:
[ویرایش] ۴ - مصالح به‌کاررفته در بناهای تپهمصالح به‌کاررفته در بناهای تپۀ سرقلعه عبارت‌اند از: سنگ لاشه و سنگهای کف رودخانه‌ای، خشت و آجر و به فراخور هر قسمت نیز از ملاط گل، گچ سنتی و یا ساروج استفاده شده است. [ویرایش] ۵ - آثار تاریخی تپهدر باغ‌ها و کشتزارهای پیرامون تپۀ سرقلعه و همچنین در سطح و پیرامون آن و به‌خصوص در لابه‌لای خاک‌های انباشته شده از حفاری غیرمجاز، صدها قطعه سفال مربوط به دوران اسلامی یافت می‌شود که حکایت از غنای فرهنگی محل و تداوم حیات و استقرار انسان دارد. همچنین مقداری سفال مربوط به دورۀ تاریخی نیز دیده می‌شود که به نظر می‌رسد تنوع و فراوانی آن‌ها در لایه‌های زیرین بیشتر باشد. با توجه به مجموعۀ شواهد فرهنگی و سفال‌های یافت‌شده از سطح و پیرامون تپۀ سرقلعه، می‌توان قدمت آن را از دوران تاریخی تا اواسط دورۀ قاجار تعیین کرد. از زمان قاجار به بعد به مرور ساکنان روستا خانه‌های خود را به بیرون قلعه منتقل کردند و قلعه رو به تخریب نهاد. گمان می‌رود اوج رونق این محل مربوط به سده‌های ۶ تا ۱۱ ق باشد؛ زیرا بیشترین سفال‌های یافت‌شده در محل، از این دوران است. تپۀ سرقلعۀ لواسان بزرگ در مهرماه ۱۳۸۲ با شمارۀ ۳۶۴‘۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. [ویرایش] ۶ - منبع• پازوکی طرودی، ناصر، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «تپه سرقلعه»، ص۹۸۹. رده‌های این صفحه : تپه های اطراف تهران
|
||||||||||||||||||||||||||
