• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تپه تلیان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تلیـان، تپه tappe-ye telyān ، یا فرنگیس، قلعه ـ گبری، تپه‌ای باستانی واقع در ۳۰۰متری غرب روستای کلان
تپه تلیان
مشخصات مکان
نامتپه تلیان
نام دیگرفرنگیس یا قلعه ـ گبری
کشور ایران
استان تهران
موقعیت ۳۰۰متری غرب روستای کلان
قدمتهزاره ۲ ق‌م تا اوایل دوره اسلامی
وضعیتدر مهر ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده.
شمارهبا شمارۀ ۳۶۲‘۱۰
مختصات جغرافیایی
عرض جغرافیایی °۳۵ و ´۴۸ عرض شمالی
طول جغرافیایی °۵۱ و ´۴۶ طول شرقی
ارتفاع ۱۵۷‘۲ متری


[ویرایش]

۱ - موقعیت جغرافیایی



این تپۀ باستانی در °۵۱ و ´۴۶ طول شرقی، و °۳۵ و ´۴۸ عرض شمالی، در ارتفاع ۱۵۷‘۲ متری از سطح دریا جای دارد. در حد فاصل روستای کلان و تپۀ باستانی تلیان، رودخانۀ فصلی لواسان قرارگرفته است که از شمال به جنوب جریان می‌یابد. حداکثر ارتفاع تپه‌ماهورهایی که این تپۀ باستانی بر بالای آن‌ها قرار دارد، حدود ۱۵۰ متر است که به‌ موازات مسیر رودخانه از شمال به جنوب کشیده شده‌اند.
[ویرایش]

۲ - بخش‌های تپه



تپۀ باستانی تلیان شامل ۳ قسمت مجزا تست:
  • نخست، بخش شمال غربی که با اندکی فرورفتگی و شیب ملایم، محدودۀ مسطحی را به وجود آورده، و تپۀ اصلی را از بلندی‌های شمال جدا کرده است.
  • دوم، بخش میانی که بلندترین قسمت تپه است و حجم زیادی از سنگ‌های کف رودخانه‌ای و قطعات فراوان سفال‌های دوره‌های مختلف تاریخی در آن پراکنده شده است. بخش‌هایی از این قسمت را ماشین‌آلات راه‌سازی تخریب، و هویت تاریخی آن را مخدوش کرده‌اند. در این بخش، شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد گورستانی بزرگ در آن وجود داشته است.
  • سوم، قسمت جنوبی که انتهای یال ارتفاعاتی است که به سمت جنوب امتداد یافته است و از جادۀ روستای کلان به روستای چهارباغ منتهی می‌شود.

[ویرایش]

۳ - سطح و اطراف تپه



در سطح و اطراف کلیۀ قسمت‌های تپۀ باستانی تلیان، آثار حفاری‌های غیرمجاز فراوانی دیده می‌شود که بر اثر آن، حجم زیادی از آثار باستانی نظیر سفال، استخوان، بقایای معماری و قطعات فلز در آنجا پراکنده شده است. وجود حجم زیاد سنگ‌های کف رودخانه‌ای که در ساختار طبیعی و اصلی تپه وجود نداشته و از بستر رودخانه به سطح آن آورده شده است، از حجم وسیع معماری و اجزاء ساختمان‌های متعدد، و حصار و برج و باروی تپۀ باستانی تلیان در دورۀ استقرار انسان در آن حکایت می‌کند. در سرتاسر سطح و اطراف تپۀ باستانی تلیان، سفال‌هایی از نوع دست‌ساز و چرخ‌ساز به رنگ‌های سیاه، قرمز، نخودی و خاکستری با نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی، زیگزاگ، موجی و شاخه‌ای یافت می‌شود.
[ویرایش]

۴ - قدمت تپه



با توجه به نوع سفال‌های یافت‌شده، می‌توان قدمت تپۀ باستانی تلیان را از هزارۀ ۲ ق‌م تا اوایل دورۀ اسلامی تعیین کرد.
[ویرایش]

۵ - محل استقرار و زندگی مردم



به نظر می‌رسد تپۀ باستانی تلیان در دورۀ اسلامی محل استقرار و زندگی نبوده است؛ از همین‌رو، مردم به نقطۀ شمالی‌تر، یعنی به محل کنونی لواسان کوچک رفته، و این نقطه را که محل زندگی نسل‌های گذشته و مردمان پیش از اسلام بوده است، قلعه‌گبری نامیده‌اند.
[ویرایش]

۶ - دلیل نام‌گذاری تپه به قلعه‌گبری



اطلاق نام قلعه‌گبری به این محل، بیانگر قلعه‌بودن و مقر حکومتی آن است.
[ویرایش]

۷ - مکان تاریخی و فرهنگی



تپۀ باستانی تلیان از مکان‌های تاریخی ـ فرهنگی و مسکونی بسیار مهم منطقۀ لواسان کوچک به شمار می‌رود. بقایای حجم وسیع معماری در سطح تپه و شواهد وجود حصار و برج و بارو در اطراف آن، گواهی بر این ادعا است.
[ویرایش]

۸ - دلیل نام‌گذاری تپه به فرنگیس



اطلاق نام فرنگیس به این محل، قدمت زیادی ندارد و به زمان معاصر مربوط می‌شود که فردی به‌نام فرنگیس خانم، مالک آن بوده است. تپۀ باستانی تلیان در مهر ۱۳۸۲، با شمارۀ ۳۶۲‘۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، و مشمول قوانین حفاظتی و مراقبتی است.
[ویرایش]

۹ - منبع



پازوکی طرودی، ناصر، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «تپه تلیان»، ص۶۴۲.    


رده‌های این صفحه : تپه های اطراف تهران




جعبه ابزار