|
| ||||||||||||||||||||||
بند یخچال band-e yax-čāl، منطقه‌ای سنگ‌نوردی در شمال پس‌قلعه و در مسیر راه شیرپلا ست. این محل از نخستین مراکز شکل‌گیری سنگ‌نوردی ایران به شمار می‌آید. بند یخچال دارای دیواره‌ی ۱۰۰ متری، محوطه‌ی باز موسوم به «زمین فوتبال» و مجموعه‌ای از سنگ‌ها با اشکال و نامهای گوناگون (مانند سنگ سلام، آلبرت، آینه، گاندی، مریم و کوسه) است. این سنگ‌ها برای تمرین‌های متنوع سنگ‌نوردی و صعود استفاده می‌شوند. نام این منطقه از چاله‌های پر از برف و یخی گرفته شده که تا میانه‌های تابستان دوام دارند. [ویرایش] ۱ - معرفی بند یخچالبند یخچال منطقه‌ای سنگ‌نوردی در شمال پس‌قلعه و در مسیر راه شیرپلا واقع شده است. نام بند یخچال یادآور پدیدآمدن ورزش سنگ‌نوردی در ایران است. [ویرایش] ۲ - مسیرهای دسترسیبرای رسیدن به این منطقه می‌توان از طریق میدان سربند، در راهی پاکوب و پهن، رو به شمال حرکت کرد. پس از ایستگاه دوم تله‌سیژ و با گذر از بالای آبادی پس‌قلعه به دو راهی بند یخچال رسیده است. آن‌گاه از پل گذر کرده و در سوی دیگر آن، وارد درختزاری شد که به چشمه جعفر در کنار منطقه‌ی بند یخچال می‌رسد. پیش از رسیدن به چشمه جعفر، باغی باصفا و قهوه‌خانه‌ای در سر راه قرار دارد که آن را «باغچه کمپینگ» می‌خوانند و محل استراحت کوهنوردان و سنگ‌نوردان است. در فاصله‌ی میان این باغچه و چشمه‌ی جعفر، یک شیب نسبتاً تند است که حدود ۱۵ دقیقه تا چشمه‌ی جعفر فاصله دارد. پس از عبور از چشمه از راهی پاکوب دیواره‌ی بزرگ ۱۰۰متری بند یخچال در شمال دیده می‌شود. ناحیه‌ی بند یخچال را می‌توان با گذشتن از راه‌های باریک و بالا و پایین رفتن از سنگهای کوتاه و بلند به خوبی پیمود. پس از دور زدن منطقه‌ی بند که حدود یک ساعت زمان می‌برد، به فضای باز بند یخچال رسید که به اندازه‌ی تقریبی یک زمین فوتبال است و از این‌رو، کوهنوردان به آن «زمین فوتبال» می‌گویند. [ویرایش] ۳ - موقعیت جغرافیاییاین منطقه از جهات جغرافیایی می‌توان گفت به مناطق زیر ختم می‌شود که عبارتند از: • از جنوب به درخت‌زار؛ • از شمال به دیواره‌ی بند یخچال (دیواره‌ی شروین) و قله اسپیلت؛ • از غرب به دره‌ی رودخانه‌ی آبشار دوقلو؛ • از شرق به بلندی‌های گلاب‌دره و گردنه وزوا ختم می‌شود. [ویرایش] ۴ - ویژگی‌های طبیعیدر لابه‌لای سنگهای بند یخچال چاله‌هایی وجود دارد که به‌تدریج بر اثر باران و رفت‌وآمد کوهنوردان درون آن‌ها با خاک پر شده است. در آن چاله‌ها تا میانه‌های تابستان همیشه یخ و برف فشرده باقی می‌ماند. به گفته‌ی کوهنوردان با سابقه و اهالی پس‌قلعه، نام بند یخچال برگرفته از همین چاله‌های پر از برف است. هوای منطقه‌ی بندیخچال در تابستان گرم و در زمستان بسیار سرد است. [ویرایش] ۵ - نوع سنگهای بند یخچالسنگهای موجود در بند یخچال از نوع سنگهای سخت آذرین بیرونی است که بر اثر گرانش و زمین‌لرزه از منطقه‌ی بالایی دیواره‌ی بند یخچال به پایین ریخته است. تکه سنگهای بزرگی که روی هم ریخته شده‌اند، مجموعه‌ای از صخره‌های بلند (دیواره)، کلاهک‌ها و سنگهای متوسط تا ارتفاع ۲۰ متر و سنگهای کوتاه با درجه‌ی سختی متفاوت در این منطقه وجود دارد. [ویرایش] ۶ - سنگهای شاخص بند یخچالبرخی از سنگهای منطقه‌ی بند یخچال دارای نام خاص و برخی دیگر بدون نام‌اند. در سال (۱۳۴۳ هـ.ش) کمیته‌ی فنی فدراسیون کوهنوردی، سنگهای بند یخچال را شماره‌گذاری کرد، اما این شماره‌ها به شکل مشخصی (مثل نصب پلاک) مکتوب نشده است. برخی از این شماره‌ها در میان سنگ‌نوردان شناخته‌شده‌است. مشهورترین سنگهای بند یخچال عبارتند از: ۶.۱ - سنگ سلامسنگ سلام یا سنگ خداحافظی، سنگ شب: این سنگ که نخستین سنگ در مسیر کوهنوردان در منطقه‌ی بند یخچال است. از آن‌رو به این نام‌ها خوانده می‌شود که میعاد یا محل قرار کوهنوردان با یکدیگر است. سطح صاف روی این سنگ محل مناسبی برای تمرین‌های ورزشی گروه‌های آموزشی سنگ‌نوردی است که البته برای نشستن هلی‌کوپتر در مواقع امدادرسانی از آن استفاده می‌شود. ۶.۲ - سنگ آلبرتسنگ آلبرت یا سنگ شکاف: نام این سنگ برگرفته از نام یک کوهنورد ایرانی مسیحی به نام آلبرت است. آلبرت در این محل با سقوط سنگ از مسیر سنگ آینه کشته شد و آن سنگ را از آن زمان به یاد او آلبرت نامیدند. سنگی که موجب کشته شدن این کوهنورد شد، هنوز زیر سنگ آینه باقی است و جای خالی (گودی) آن در سمت راست سنگ آینه کاملاً دیده می‌شود. سنگ آلبرت، سنگی بزرگ و یکی از مهم‌ترین سنگهای بند یخچال است و تقریباً هر ۴ سمت آن قابل صعود و فرود است و یک کلاهک موسوم به آلبرت دارد. گُرده‌ای نیز در مسیر آلبرت وجود دارد که آن را گُردۀ آپولو می‌نامند. ۶.۳ - سنگ آینهاین سنگ تقریباً چسبیده به سنگ آلبرت است و در سمت شمالی آن جای دارد. سنگ آینه دارای مسیر صعود است که به نامهای مسیر آینه، مسیر راست آینه، مسیر چپ آینه و مسیر چپِ چپِ آینه معروف‌اند. ۶.۴ - سنگ گاندینام این سنگ برگرفته از لقب یک کوهنورد باسابقه و کفاش است که ظاهری شبیه به مهاتما گاندی داشته است. او نخستین کسی است که میخ‌های روی این مسیر را کوبیده است. این سنگ مسیرهای صعود مختلفی دارد. مسیر ضلع جنوبی آن «شیرمحمد» نام دارد. از دیگر مسیرهای روی سنگ گاندی می‌توان مسیر آشپزخانه، مسیر پیاله‌ها و مسیر میمون‌های متقلب را نام برد. ۶.۵ - سنگ پاسسنگی است به بلندی حدود ۱۵ متر که صعود از آن بسیار دشوار است. روی سطح آن را گیره‌های پولکی (ناخنی) بسیار تیزی پوشانده است که به دست و کفش آسیب می‌رساند. ۶.۶ - سنگ مریمسنگی است در حدود محوطه‌ی باغ مریم (کنار رودخانه‌ی دربند) که متعلق به مشهدی اصغر سوادکوهی بوده است که پس از درگذشتش باغ به همسرش «مریم خانم» به ارث رسید، از این‌رو، به باغ مریم معروف شده است. این سنگ بزرگ که جزو محدوده‌ی این باغ است، سنگ مریم خوانده می‌شود. این سنگ بلندترین سنگ آموزشی در بند یخچال است و به شکل مربع بزرگی است که از هر ۴ ضلع آن سنگ‌نوردان استفاده می‌کنند. ۶.۷ - سنگ چکمهاین سنگ که در جنوب شرقی محوطه‌ی بند یخچال جای دارد. چون شبیه چکمه است، به سنگ چکمه نام‌گذاری شده است. حدود ۱۰ تا ۱۲ متر بلندی دارد و دارای چندین مسیرصعود است. ۶.۸ - سنگ مسواکاین سنگ در شرق محوطه و در لبه‌ی غار یا یخچال کوچکی واقع شده است. هنگام صعود بر روی آن بدن افراد کاملاً روی سنگ ساییده‌می‌شود، به این سبب به آن مسواک می‌گویند. ۶.۹ - سنگ شیطاناین سنگ ۴ متر بلندی دارد. به سبب گیره‌های بسیار کوچک و نامحسوس و به اصطلاح شیطانی که روی آن قرار دارد، به سنگ شیطان معروف شده است. در سمت شمال شرقی محوطه‌ی بند یخچال جای دارد. ۶.۱۰ - سنگ آلناین سنگ در شمال شرقی منطقۀ بند یخچال واقع شده، و مسیر صعود آن بسیار سخت است. نام این سنگ از نام یک مربی فرانسوی که نخستین بار توانست مسیر روی سنگ را بگشاید، گرفته‌شده‌است. ۶.۱۱ - سنگ دومیخ یا سنگ سجافاین سنگ که حدود ۸ متر بلندی دارد. به سبب دومیخ که از سال‌ها پیش روی آن نصب شده است، به این نام خوانده می‌شود . چند مسیر صعود دارد که یکی از آن‌ها را مسیر شمشک می‌نامند. ۶.۱۲ - سنگ سه میخاین سنگ در قسمت شمال غربی محوطه‌ی بزرگ بند واقع است. در گذشته روی مسیر صعود آن ۳ میخ کهن بود، اما بعدها یکی از آن میخ‌ها را یک کوهنورد بیرون آورد. ۶.۱۳ - سنگ کوسهاین سنگ در شمال منطقه‌ی بندیخچال قرار دارد و به رنگ سبز سدری کم‌رنگ است. شیب سنگ کاملاً منفی و تقریباً شبیه سر کوسه‌ماهی است. ارتفاع تقریبی آن حدود ۹ متر است و در غرب آن سنگ دیگری به نام سنگ کوسه‌ی کوچک واقع شده که کوتاه‌تر است. ۶.۱۴ - سنگ نیش نیشاین سنگ که شرقی‌ترین سنگ بند یخچال است. دارای شیب منفی است و در (۱۳۸۳ هـ.ش) توسط صخره‌نوردی به نام عرب مسیر آن باز شد. ۶.۱۵ - سنگ آغل گوسفند یا سنگ طویلهسنگی است با ارتفاع ۸ متر که در شرق سنگ کوسه جای دارد. در بهار از فضای خالی زیر آن به عنوان آغل گوسفندان استفاده می‌شود. این سنگ در ۳۰ متری شرق سنگ کوسه قرار دارد. ۶.۱۶ - برخی سنگهای دیگر• سنگ لانه کبوتری یا سنگ سوراخ: این سنگ حدود ۵ متر بلندی دارد و سوراخی در بالای آن است که به لانه‌ی کبوتر معروف شده است. • سنگ قورباغه‌ی کوچک: سنگی است به بلندی ۴ متر که شکلی شبیه به قورباغه‌ی نشسته دارد. • سنگ آفتاب: سنگی است که جانب شرق سنگ پاس جای دارد و دارای شیب منفی است. • سنگ شماره ۹: سنگی است در شمال غربی سنگ آینه که حدود ۷ متر بلندی دارد. • سنگ شماره ۱۱: سنگی است در شمال سنگ ۹ و جنوب سنگ پاس که حدود ۸ متر بلندی دارد. • سنگ شماره ۱۶: سنگی است به ارتفاع تقریبی ۷ متر که روی آن (رُخ آن) به سمت دیوارۀ شروین است. • سنگ غول: این سنگ مقابل سنگ شیطان واقع شده و ارتفاع آن کمتر از ۳ متر است. • سنگ مثلث: این سنگ با ارتفاع حدود ۴ متر به نامهای هرم یا خیمه نیز خوانده می‌شود. • سنگ کله قندی: این سنگ که به شکل کله قندی بزرگ است، با ارتفاع ۶ متر در شمال محوطه‌ی بند واقع شده است. • سنگ قورباغه بزرگ: این سنگ با ارتفاع حدود ۲۰ متر در بالای بند یخچال و نزدیک به دیواره‌ی بند جای دارد و دارای کلاهک بزرگی است. در مجموع این سنگ‌ها در منطقه‌ی بند یخچال سنگهای ویژه‌ی سنگ‌نوردی هستند. از آغاز تاریخ سنگ‌نوردی در ایران، سنگ‌نوردان حرفه‌ای و کارآموزان این رشته از آن‌ها استفاده می‌کرده‌اند. [۱]
کریم‌خانی، مهدی، پایان‌نامه مربیگری سنگ نوردی درجه ۳ با موضوع بند یخچال، فدراسیون کوهنوردی جمهوری اسلامی ایران، تهران، ۱۳۸۷ ش.
[ویرایش] ۷ - پانویس
[ویرایش] ۸ - منبع• صفری، سیما، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «بند یخچال»، ص۵۴۴. رده‌های این صفحه : منطقه‌های سنگ‌نوردی تهران
|
||||||||||||||||||||||
