بلال (مسجد)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بلال، مسجد \ masjed-e belāl\ ، مسجدی وابسته به سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، در خیابان ولیعصر، بالاتر از پارک ملت، در بلوار بلال حبشی، جنب سازمان صدا و سیما، واقع در منطقۀ ۳ شهرداری تهران.
[ویرایش]
این مسجد در دوران تصدی محمد هاشمی به‌عنوان ریاست وقت سازمان صدا و سیما، به‌منظور استفادۀ نمازگزاران این سازمان بنا شد و از آنجا که در آن محدوده مسجدی دیگر وجود نداشت، استفاده از آن برای عموم مردم آزاد گردید.
ساخت این مسجد در اواخر سال ۱۳۶۱ ش/ ۱۹۸۲ م، با کمکهای مالی دفتر امام خمینی (ره)، آستان قدس رضوی و آستانۀ حضرت معصومه (ع) آغاز شد و در اردیبهشت ۱۳۶۴ مصادف با نیمۀ شعبان به بهره‌برداری رسید. زیربنای مسجد با احتساب بناهای جانبی و سرویسها ۶۰۰‘ ۳ مـ۲، اما بدون احتساب بناهای جانبی آن حدود ۴۰۰‘۲ مـ۲ در دو طبقه است که داخل محوطه‌ای به وسعت ۰۰۰‘۱۶ مـ۲ قرار دارد
در ابتدا نام «الغدیر» بر این مسجد نهاده شد، اما از آنجا که مسجدی دیگر به همین نام در خیابان میرداماد وجود داشت، بعد از گذشت مدتی، نام آن را به «بلال حبشی»، نامِ نخستین مؤذن اسلام تغییر دادند.
[ویرایش]
سردرِ دروازه‌گونۀ مسجد که با سردرِ بیشتر مساجد ایران فرق دارد، هنگام ورود به محوطه جلب توجه می‌کند. نمای آجری و سادۀ آن با نمای مسجد هماهنگی دارد و بر بالای آن آیه‌ای از سورۀ حجرات و سال تأسیس مسجد نقش بسته است. یکی از ویژگیهای آجرکاری سردر، وجود ستونهای فلکه در نبش محل ورودی سواره‌رو و غلت دور مدور در دو نبش طرفین سردر است. پلان ورودیها دایره، و دیوارهای این ورودیها به شکل مدور منحنی و گود و تورفته است. وجود ۱۴ قوس هره‌ای که در چندین مرحله پیش آمده است و سله خوانده می‌شود ــ به یاد ۱۴ معصـوم، و ۵ قوس اصلی آن به مفهوم پنج‌تن ــ بر سردر خودنمایی می‌کند. حدیث کسا در قالب ۵ قوس مذکور در زیر قوس بزرگ‌تری که به عبای پیامبر (ص) تشبیه شده، بر روی لنگه‌های اصلی در طراحی شده است (همو، ۵۱، ۵۲؛ تحقیقات).
پس از عبور از سردر و گذر از پله‌های عریض و فضای باغچه، حیاط مسجد در سطحی بالاتر از سردر نمایان می‌شود. در حیاط، مقبرۀ ۵ شهید گمنام که در ۱۳۸۱ ش هم‌زمان با ایام فاطمیه به خاک سپرده شدند، مشاهده می‌شود.
اما بنای اصلی مسجد که درواقع مجتمعی فرهنگی است، از دو شبستان مردانه و زنانه، سالن آمفی‌تئاتر، گنبد، گلدسته‌ها و بخش اداری تشکیل می‌گردد.
شبستان مردانه به وسعت ۵۰۰ مـ۲ در طبقۀ همکف قرار دارد. پوشش آجری دیوارهای داخلی با نمای خارجی مسجد هماهنگ است و دو کتیبه به خط ثلث با کمی فاصله مشتمل بر سوره‌های فجر، شمس، قدر و علق به عرض ۷۵ سانتی‌متر (زمرشیدی، ۵۵؛ تحقیقات) در ارتفاع ۵ متری از سطح، در گرداگرد شبستان جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است. همچنین در صحن شبستان محرابی طراحی شده است که از آن به‌منظور ضبط و پخش قرائت قرآن در ایام ویژه در صدا و سیما استفاده می‌شود.
شبستـان زنـانه بـا وسعت ۲۰۰ مـ۲ در طبقۀ فوقانی مسجد واقع است و ورودی آن برخلاف شبستان مردانه در ضلع جنوبی قرار دارد.
گنبد این مسجد به ارتفاع ۵۲ متر دارای دو پوشش کاذب آجری در قسمت میانی شبستان است ــ که سبب کلاف‌سازی خرپاهای مدور و ایجاد اتصالات کافی بین ستونها (۷ ستون) می‌شوند ــ و نیز ۱۴ پنجره به نام ۱۴ معصوم دارد. گرداگرد گنبد نیز مزین به کتیبه‌ای از سورۀ فجر است. دو گلدستۀ مسجد از راستای ساختمان تا ارتفاع حدود ۳۶ متر، و به قطر ۳ متر با پوشش آجر در سمت داخل و خارج، قرارگرفته در کلاف ستونهای فلزی، در بالاترین نقطه از بنای مسجد در ضلع جنوبی و متصل به بنا واقع است.
سالن آمفی‌تئاتر که از آن به‌عنوان سالن همایش نام برده می‌شود، در طبقۀ همکف است و بالغ بر ۱۵۰ نفر گنجایش دارد. گردهماییهای کوچک سازمان و کلاسهای آموزشی نظیر خط، تفسیرِ نهج البلاغه، اخلاق و جز آن در این مکان برگزار می‌شود. اجرا و پخش زندۀ مراسم سوگواری در ایام محرم و شبهای احیا از رادیو و تلویزیون، و چاپ و توزیع پوستر و تراکتهای مذهبی در سطح شهر در همین ایام، از دیگر فعالیتهای مسجد بلال است.
