|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - زندگینامهآقا علی‌اکبر فرزند شاه ولی‌الله، و از موسیقی‌دانان خاصۀ دربار محمد شاه (سل ۱۲۵۰-۱۲۶۴ ق/ ۱۸۳۴- ۱۸۴۸ م) و ناصرالدین شاه قاجار(سل ۱۲۶۴-۱۳۱۳ ق/ ۱۸۴۸-۱۸۹۵ م) بود. وی موسیقی را گویا نزد پدرش تعلیم دیده بود. [۱]
مشحون، حسن، تاریخ موسیقی ایران،ج۲،ص۵۶۰،تهران ۱۳۷۳ ش.
از نوازندگان معاصر او در دربار قاجار به آقا مطلب خان کمانچه‌نواز و حسن سنتورخان می‌توان اشاره کرد. [۲]
خالقی، روح‌الله، سرگذشت موسیقی ایران،ج۱،ص۶۶، تهران، ۱۳۶۸ ش.
گویا مدتی سرپرستی موسیقی‌دانان دربار یا ریاست ارباب طرب را نیز عهده‌دار بوده است. [۳]
اعتماد‌السلطنه، محمدحسن، المآثر و الآثار (چهل سال تاریخ ایران، ج ۱)، به کوشش ایرج افشار،ص۴۸،تهران، ۱۳۶۳ ش.
و شماری از موسیقی‌دانان زن دربار، ازجمله سلطان خانم و سکینه خانم، نزد او مشق تار کرده‌اند. [۴]
مشحون، حسن، تاریخ موسیقی ایران،ج۱،ص ۳۹۱-۳۹۲،تهران ۱۳۷۳ ش.
[ویرایش] ۲ - آقا علی اکبر در اثر صنیع الملکصنیعالملک، نقاش عهد ناصری، تصویری از آقا علی‌اکبر با ۷ نوازنده و بازیگر پسر و دختر ترسیم کرده است که گمان می‌رود همه از شاگردان و دست‌پروردگان او بوده‌اند. تاری که در دست آقا علی‌اکبر در همین تصویر دیده می‌شود، «قلندر» نام داشته است. [۵]
خالقی، روح‌الله، سرگذشت موسیقی ایران،ج۱،ص۱۰۶-۱۰۷، تهران، ۱۳۶۸ ش.
[ویرایش] ۳ - معرفی آقا غلامحسینآقا غلامحسین، پسر محمدرضا و برادرزادۀ آقا علی‌اکبر، از شاگردان او بود که پس از فوت آقا علی‌اکبر، بیوه‌اش را به عقد خود درآورد و بعدها، در تربیت پسران او نیز کوشش کرد. [ویرایش] ۴ - معرفی فرزندان آقا علی اکبرآقا علی‌اکبر صاحب ۳ پسر به نامهای میرزا حسن، میرزا عبدالله و آقا حسینقلی بود. پسر بزرگ او میرزا حسن نوازندۀ تار و سه‌تار بود که در جوانی درگذشت. پسـر دوم، میرزا عبدالله ــ نوازندۀ مشهور ــ نواختن تار و سه‌تار را نخست نزد برادر خود، میرزا حسن، شروع کرد و سپس نزد پسرعموی خود، آقا غلامحسین، به تکمیل آن پرداخت. میرزا عبدالله گوشه‌ها و قطعاتی را که از متقدمان خود فراگرفته بود، با نظم و ترتیب گردآوری و منسجم کرد و بدین‌صورت، ردیف ۷ دستگاه موسیقی ایرانی را تدوین نمود. پسر سوم، آقا حسینقلی، نیز نوازندگی را نزد میرزا عبدالله و پسرعموی خود، آقا غلامحسین، فراگرفت و بعدها به‌سبب ممارست در این فن، چنان چیره‌دستی و مهارتی یافت که استاد بی‌رقیب و بزرگ‌ترین نوازندۀ تار زمان خود به‌شمار آمد. [۶]
مشحون، حسن، تاریخ موسیقی ایران،ج۲، ص ۵۶۰، ۵۶۳-۵۶۴، تهران ۱۳۷۳ ش.
[ویرایش] ۵ - دیگر شاگردان آقا علی اکبراز شاگردان دیگر مکتب آقا علی‌اکبر می‌توان از نعمت‌الله خان اتابکی،یوسف خان صفایی و میرزا محمدعلی خان مستوفی نام برد. [۷]
مشحون، حسن، تاریخ موسیقی ایران،ج۲، ص۵۶۶-۵۶۷،تهران ۱۳۷۳ ش.
[ویرایش] ۶ - فعالیت در عرصه شعر و ادبآقا علی‌اکبر اهل شعر و ادب نیز بود و ابیاتی از او در دست است؛ ازجمله دوبیتی‌ای که مشهور است پسرش، میرزا عبدالله، آن را در آواز طوسی در دستگاه ماهور می‌خوانده است: اگر از تو جدا باشم، نباشم / به غیری آشنا باشم، نباشم / / من بی‌دست‌وپا در زیر تیغت / به فکر دست و پا باشم، نباشم. [۸]
خالقی، روح‌الله، سرگذشت موسیقی ایران،ج۱،ص۱۰۸،تهران، ۱۳۶۸ ش.
آقا علی‌اکبر برخی آهنگهای روسی را نیز تنظیم می‌کرد و با تار می‌نواخت. اروپاییانی که در آن زمان به دربار ایران رفت‌و‌آمد داشتند، این آهنگها را می‌پسندیدند و سازندۀ آنها را تحسین می‌کردند. [۹]
گوبینو، ژ. آ.، سه سال در آسیا، ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی،ص۳۲۶،تهران، ۱۳۸۳ ش.
گوبینو می‌نویسد: « ... علی‌اکبر با چنان روح و احساسی تار می‌زند که در هر کشوری بود، هنرمند بزرگی به شمار می‌رفت، اما مثل همۀ هنرمندان جهان نقایصی دارد؛ ... خودپسند و تندخو ست. پرخاشگریهایش مشهور است و راضی‌کردن او به نواختن ساز، کاری است بس دشوار». [۱۰]
گوبینو، ژ. آ.، سه سال در آسیا، ترجمۀ عبدالرضا هوشنگ مهدوی،ص۳۲۶،تهران، ۱۳۸۳ ش.
[ویرایش] ۷ - پانویس
[ویرایش] ۸ - منبع•پورجوادی، امیرحسین،مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «آقا علی اکبر فراهانی» ص۴۲۲. رده‌های این صفحه : نوازندگان دوره قاجار
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
