|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - دلیل نام‌گذاری روستابه باور برخی، چالهرز در گذشته‌های دور گودال بزرگ و دره‌شکلی بوده که بخشی از هرزآب‌هایی که از بلندی‌های شمال شمیران به سوی دشت روان بوده، به آنجا سرازیر می‌شده و ازهمین‌رو، چالهرز خوانده شده است. با گذشت زمان، با تخلیۀ خاک و نخاله در آنجا، از عمق این گودال کاسته شد و بعدها به زیر کشت گندم درآمد و سرانجام کاربری مسکونی پیدا کرد. [۱]
بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمت شمالی و مضافات، شمران قدیم، ص۴۲، قم، ۱۳۵۰ ش.
[۲]
«تاریخچۀ چالهرز»، محلۀ چالهرز ( قبا) (بش ).
[ویرایش] ۲ - تاریخچهچالهرز از روستاهای قدیمی شمیران به شمار می‌آید. ظاهراً روستای چالهرز برای نخستین‌بار، در فرمانی از شاه طهماسب اول صفوی در ۹۶۱ ق، در شمار موقوفات آستانه حضرت عبدالعظیم یاد شده است. [۳]
کریمان، حسین، قصران ( کوهسران)، ج۱، ص۴۹۹و ۵۰۴، تهران، ۱۳۵۶ ش.
[۴]
هدایتی، محمدعلی، آستانۀ ری، ص۲۹و ۳۲، تهران، ۱۳۴۴ ش.
همچنین نام این روستا در فرمانی دیگر به تاریخ ۱۲۲۹ ق که موضوع آن موقوفات آستانۀ حضرت عبدالعظیم در بلوک شمیران است، به چشم می‌خورد. [۵]
هدایتی، محمدعلی، آستانۀ ری، ص۱۰۹-۱۱۰، تهران، ۱۳۴۴ ش.
روستای چالهرز همانند بیشتر روستاهای شمیران، از تفرجگاه‌های ناصرالدین شاه به شمار می‌رفته است، چونان‌که او در ۱۳۰۲ ق به این روستا که در آن دوران متعلق به کشیک‌چی باشی، از فرزندان محمدرحیم خان علاءالدوله بوده، سفر کرده است. [۶]
اعتمادالسلطنه، محمدحسن، روزنامۀ خاطرات، به کوشش ایرج افشار، ص۴۰۲، تهران، ۱۳۴۵ ش.
همچنین محمدولی خان تنکابنی، سپهسالار اعظم، در این روستا باغ و عمارتی ساخته بود و بیشتر وقتش را به‌خصوص در دوران عزل، در آنجا سپری می‌کرد. [۷]
بلاغی، عبدالحجت، تاریخ تهران، قسمت شمالی و مضافات، شمران قدیم، ص۴۲، قم، ۱۳۵۰ ش.
در ۱۳۲۹ ق مستشارالدوله، وزیر داخله در کابینۀ سپهسالار تنکابنی، به نزد سپهسالار در چالهرز رفت و استعفای خود را تقدیم وی نمود. [۸]
صادق (مستشارالدوله)، صادق، خاطرات و اسناد، به کوشش ایرج افشار، ج۱، ص۷۴و ۹۱، تهران، ۱۳۶۱ ش.
در تابستان همان سال ناصرالملک، نایب‌السلطنۀ احمد شاه قاجار، با تعدادی از اعیان در چالهرز منزل کردند. [۹]
معیرالممالک، دوستعلی، وقایع الزمان (خاطرات شکاریه)، به‌کوشش خدیجه نظام‌مافی، ص۴۷و ۷۸، تهران، ۱۳۶۱ ش.
پس از چندی، شخصی به نام علی‌اصغر مصری باغ چالهرز را از ورثۀ محمدولی خان به مبلغ ۷۰ هزار تومان خریداری کرد. [۱۰]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، ج۱، ص۳۲۰، تهران، ۱۳۷۱ ش.
[ویرایش] ۳ - وضعیت آب و هوایی روستاروستای چالهرز آب‌وهوایی خنک‌تر از تهران داشت و از تابستانگاه‌های تهران به شمار می‌رفت. [ویرایش] ۴ - شغل مردم روستااقتصاد روستای چالهرز بر پایۀ کشاورزی و باغبانی استوار بود و غلات و صیفی‌جات از محصولات آن به شمار می‌آمده است. [ویرایش] ۵ - منبع تامین آب ر وستاآب مورد نیاز مردم برای آشامیدن و کشاورزی، از طریق قنات‌ها و رود دربند (جعفرآباد) تأمین می‌شده است. [ویرایش] ۶ - وضعیت سکونت مردم روستااین روستا در سال‌های میانی دهۀ ۱۳۲۰ ش، دارای ۸۰ تن جمعیت بوده است. [۱۱]
فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، ج۱، ص۵۷، تهران، ۱۳۲۸ ش.
در سرشماری رسمی ۱۳۳۵ ش، جمعیت روستای چالهرز ۲۰۴ تن گزارش شده است. [۱۲]
گزارش مشروح حوزۀ سرشماری تهران، وزارت کشور، ص۲، تهران، ۱۳۳۷ ش.
[ویرایش] ۷ - تقییر کاربردی از روستا به شهردر دهۀ ۱۳۴۰ ش با رشد کالبدی تهران، روستای چالهرز همانند بیشتر روستاهای شمیران به شهر تهران ضمیمه، و به یکی از محله‌های شمال این شهر بدل شد. [۱۳]
رضایی، سحر، «ییلاقهای دیروز، محله‌های امروز»، همشهری محله، تهران، ۱۳۸۴ ش، شم ۹۷.
محلۀ چالهرز از شرق به خیابان پاسداران (سلطنت‌آباد) و ضراب‌خانه، از شمال به محلۀ دروس، از غرب به خیابان شریعتی (جادۀ قدیم شمیران)، و از جنوب به سه‌راه ضراب‌خانه منتهی می‌شود؛ بیشتر این محله امروزه تقریباً در محدودۀ خیابان قبا واقع شده است. [۱۴]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، ص۳۷۱، تهران، ۱۳۸۱ ش.
[۱۵]
محمودیان، علی‌اکبر و دیگران، اطلس شهرستان شمیران، ص۲۱، تهران، ۱۳۸۱ ش.
[ویرایش] ۸ - بنای تاریخی این محلهحسینیه ارشاد از مهم‌ترین بناهای تاریخی و سیاسی این محله به شمار می‌آید. [۱۶]
طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران ۱۰۰، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، ص۶۲، تهران، ۱۳۸۷ ش.
[ویرایش] ۹ - پانویس
[ویرایش] ۱۰ - منبع• موسوی‌زاده، حسن، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «چالهرز»، ص۷۳۰. رده‌های این صفحه : محله های تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
