سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، سازمان sāzmān-e sedā va sīmā-ye jomhūrī-ye eslāmī-ye īrān ، سازمانی رسانه‌ای که تنها متولی قانونی پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در جمهوری اسلامی ایران است.

[ویرایش]

۱ - موقعیت مکانی

---

این سازمان دولتی در خیابان ولی‌عصر، خیابان جام‌جم واقع است.
[ویرایش]

۲ - اندیشه تاسیس سازمان رادیو تلویزیون ملی

---

سازمانهای رادیو و تلویزیون ایران تا پیش از ۱۳۵۰ ش، به‌صورت جداگانه فعالیت می‌کردند. در دهۀ ۱۳۳۰ ش، اندیشۀ تأسیس سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران مطرح شد، اما اجرای آن چندین سال به تعویق افتاد.
[ویرایش]

۳ - پیشنهاد ایجاد فرستندۀ تلویزیونی

---

در ۱۳۳۷ ش حبیب‌الله ثابت‌پاسا ل، ایجاد فرستنده تلویزیونی را به دولت وقت پیشنهاد داد و در پی آن، لایحه‌ ای از سوی دولت برای ایجاد چنین فرستنده‌ای به مجلس شورای ملی فرستاده شد. مجلس شورای ملی در تیرماه همان سال، ماده‌ای را با ۴ تبصره به تصویب رساند که به موجب آن به ثابت‌پاسال اجازه داده شد که فرستنده‌ای تلویزیونی را در تهران و زیر پوشش وزارت پست و تلگراف و تلفن ایجاد کند. این فرستنده از زمان آغاز کار به مدت ۵ سال، از پرداخت مالیات معاف بود و تمام برنامه‌های آن از مقررات ا داره کل انتشارات پیروی می‌کرد. در این دوره تلویزیون ایران به‌صورت بخشی کاملاً خصوصی اداره می‌شد و درآمد آن از آگهیهای بازرگانی و تبلیغات به دست می‌آمد.
[ویرایش]

۴ - ماده۱ و ۲ قانون مصوب

---

در ۲۷ اسفند ۱۳۴۲، براساس مادۀ ۱ و ۲ قانون مربوط به تأسیس وزارت اطلاعات و جهانگردی، اختیارات فرستنده‌های رادیو و تلویزیون دولتی و بهره‌برداری از آنها در کشور، به این وزارتخانه اختصاص یافت. به موجب مادۀ ۲ این قانون، برنامه تلویزیونهای غیردولتی تابع مقرراتی شد که از سوی وزارت اطلاعات وضع می‌شد. براساس مادۀ ۶، از تاریخ تصویب این قانون، تأسیس و ادارۀ فرستنده‌های رادیو و تلویزیون در انحصار دولت بود. در آن دوره وظایف مراکز و شبکه‌های رادیو و تلویزیون بر ۳ اصل اطلاعاتی و خبری،آموزشی و فرهنگی، و تفریحی و سرگرمی مبتنی بود .
[ویرایش]

۵ - قانون تشکیل سازمان تلویزیون ملی

---

در تیرماه ۱۳۴۶، قانون تشکیل سازمان تلویزیون ملی ایران، با ماده واحده‌ای از سوی مجلس شورای ملی به تصویب رسید. براساس این قانون، برای تهیه و اجرای برنامه‌ها و ادارۀ دیگر امور مربوط به تلویزیون ملی ایران در کشور، سازمانی به نام سازمان تلویزیون ملی ایران وابسته به وزارت اطلاعات و جهانگردی تشکیل شد.
[ویرایش]

۶ - سازمان رادیو تلویزیون ملی

---

از ۱۳۴۸ ش، مسئولیت گسترش شبکه رادیویی کشور بر عهدۀ وزارت پست و تلگراف و تلفن گذارده شد و دو سال بعد در ۱۳۵۰ ش، پس از ادغام سازمانهای رادیو و تلویزیون، این کار در شمار مسئولیتهای سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران درآمدبر همین اساس، قانونی در خردادماه ۱۳۵۰، در ۲۰ ماده توسط مجلس شورای ملی به تصویب رسید که طی آن، سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران، وابسته به وزارت اطلاعات و جهانگردی تشکیل گردید. راساس مادۀ ۱ این قانون، این سازمان برای تمرکز امور مربوط به تأسیس، اداره و بهره‌برداری از مراکز رادیو و تلویزیون، و همچنین تهیه و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی گشایش یافت. به موجب مادۀ ۴، از تاریخ تصویب این قانون، کلیۀ اموال منقول و غیرمنقول و تعهدات سازمان تلویزیون ملی ایران و شبکۀ رادیویی کشور، به این سازمان منتقل شد. براساس مادۀ ۵ این قانون، سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران برطبق اساسنامه، مشتمل بر مجمع عمومی، شورای عالی،مدیرعامل و بازرس شد؛ مدیرعامل این سازمان از سوی شاه برای فعالیت منصوب می‌شد.
[ویرایش]

۷ - ماده۶ قانون مصوب

---

بنابر ماده ۶ این قانون، معرفی و شناساندن فرهنگ ایران ازطریق هدایت افکار عمومی در جهت منافع ملی و اجرای برنامه‌های سالم و سرگرم‌کننده با هدف بالابردن سطح آگاهی و دانش عمومی و پرورش ذوقی و هنری، ازجملۀ وظایف سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران به شمار می‌آمد. براساس همین ماده، به این سازمان اجازۀ تشکیل گروههای فرهنگی، هنری، علمی، مطالعاتی، تحقیقاتی و مؤسسه‌های آموزش عالی، و یا پذیرفتن وابستگی از سوی این گروهها به سازمان داده شد.
==ماده۹ قانون مصوب=
به موجب مادۀ ۹ این قانون، مجمع عمومی سازمان متشکل از وزیران اطلاعات، دارایی،پست و تلگراف و تلفن، و ریاست این مجمع نیز بر عهدۀ وزیر اطلاعات و جهانگردی بود. براساس مادۀ ۱۱، شورای عالی این سازمان متشکل از وزیران اطلاعات و جهانگردی،فرهنگ و هنر، علوم و آموزش عالی،آموزش و پرورش، کار و امور اجتماعی و همچنین وزیر تعاون بود.
[ویرایش]

۸ - تغییر نام پس از پیروزی انقلاب اسلامی

---

سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ ش، به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تغییر نام یافت.
[ویرایش]

۹ - اصل ۴۴ قانون اساسی

---

مالکیت این سازمان براساس اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوبۀ ۱۳۵۸ ش، بر عهدۀ دولت است.
[ویرایش]

۱۰ - اصل۱۷۵ قانون اساسی

---

براساس اصل ۱۷۵ این قانون نیز آزادی بیان و نشر افکار در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، باید با رعایت موازین اسلامی و مصالح کشور تأمین گردد. به موجب همین اصل، ادارۀ سازمان صدا و سیما زیر نظر قوای سه‌گانه و به‌صورت یک شورای سرپرستی بود؛ اما در بازنگری قانون اساسی در ۱۳۶۸ ش، نصب و عزل مدیرعامل این سازمان بر عهدۀ رهبری است.
[ویرایش]

۱۱ - قانون اداره سازمان صداو سیما

---

قانون ادارۀ سازمان صدا و سیما در آذرماه ۱۳۵۹، مشتمل بر ۹ ماده و ۳ تبصره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. براساس مادۀ ۱ این قانون، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران سازمانی مستقل است و به‌طور مستقیم زیر نظر قوای سه‌گانۀ قضائیه، مقننه و مجریه اداره می‌شود. همچنین قانون خط مشی کلی و اصول برنامه‌های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، در تیرماه ۱۳۶۱، مشتمل بر مقدمه و ۶۵ ماده و یک تبصره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. کلیۀ مواد این قانون با توجه به اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران ترسیم شده است و به مواردی ازجمله اصول کلی، مسائل خبری و تحقیقی، برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، و خطوط کلی در زمینه‌های اقتصادی، امور اداری و نظامی می‌پردازد. برطبق مادۀ ۱ این قانون، کلیۀ برنامه‌های سازمان مبتنی بر مبانی دینی اسلامی است، و بر پرهیز از پخش برنامه‌هایی که مخالف معیارهای اسلامی باشند، تأکید شده است.اساسنامۀ این سازمان نیز مشتمل بر ۳۰ ماده و ۱۵ تبصره، در مهرماه ۱۳۶۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
[ویرایش]

۱۲ - ماده ۹ اساسنامه

---

براساس ماده ۹ این اساسنامه، هدف اصلی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ایجاد محیطی مساعد برای تزکیه و تعلیم انسان و رشد فضایل اخلاقی، و شتاب بخشیدن به حرکت تکاملی انقلاب اسلامی در سراسر جهان است.
[ویرایش]

۱۳ - ماده ۱۴ اساسنامه

---

همچنین بر پایۀ مادۀ ۱۴ این اساسنامه، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران دارای دو رکن شورای سرپرستی و مدیرعامل است.
[ویرایش]

۱۴ - ماده ۱۶ اساسنامه

---

ازجملۀ وظایف و اختیارات شورای سرپرستی، براساس مادۀ ۱۶ این اساسنامه، می‌توان به تهیه و تنظیم و اصلاح خط مشی کلی و اساسنامۀ سازمان و اصول برنامه‌ها، و تقدیم آن به مجلس شورای اسلامی اشاره کرد.
[ویرایش]

۱۵ - ماده ۱۷ اساسنامه

---

همچنین به موجب مادۀ ۱۷ این اساسنامه، ادارۀ امور سازمان، تهیۀ طرحها و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و تقدیم آن به شورای سرپرستی جهت تصویب، و ایجاد هماهنگی و انسجام میان کلیۀ واحدها و مراکز سازمان، ازجملۀ وظایف مدیرعامل است.
[ویرایش]

۱۶ - ماده ۲۱ اساسنامه

---

براساس مادۀ ۲۱، مدیرعامل این سازمان برای وظایف خود دارای ۶ حوزۀ معاونت (معاونت امور برنامه‌ها، معاونت سیاسی، معاونت آموزشی،معاونت فنی، معاونت مالی و اداری، و معاونت برون‌مرزی) است.
[ویرایش]

۱۷ - ماده ۲۲ اساسنامه

---

مطابق مادۀ ۲۲ اساسنامۀ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، درآمدها و منابع اعتبارات سازمان اینها ست: درآمدهای ناشی از واگذاری حق پخش و توزیع محصولات و ارائۀ خدمات سازمان به اشکال مختلف؛ درآمدهای ناشی از اجرا و پخش برنامه‌های تبلیغاتی و آگهیهای بازرگانی؛ اعتبارات به‌دست‌آمده از محل بودجه عمرانی کشور؛ و درآمدهای ناشی از فعالیتهای تولیدی و سود حاصل از آنها.
[ویرایش]

۱۸ - ماده ۲۹ اساسنامه

---

برپایۀ مادۀ ۲۹، کارکنان سازمان صدا و سیما تا زمانی که در خدمت این سازمان هستند، از هرگونه فعالیت سیاسی، حزبی و صنفی در داخل سازمان ممنوع خواهند بود.
[ویرایش]

۱۹ - اصل ۱۱۰ قانون اساسی

---

در بازنگری قانون اساسی ۱۳۶۸ ش و مطابق اصل ۱۱۰ این قانون، نصب و عزل رئیس سازمان صدا و سیما بر عهدۀ مقام رهبری است.
[ویرایش]

۲۰ - مصوبۀ مجمع تشخیص مصلحت نظام

---

همچنین براساس مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در مهرماه ۱۳۶۹ دربارۀ چگونگی اجرای اصل ۱۷۵ قانون اساسی در بخش نظارت، به موجب مادۀ ۱ در اجرای این اصل، شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران متشکل از: دو نفر به نمایندگی از قوه مجریه و به انتخاب و معرفی رئیس‌جمهور؛ دو نفر به نمایندگی از قوه قضائیه و به انتخاب و معرفی رئیس قوه قضائیه؛ و دو نفر به نمایندگی از قوه مقننه و به انتخاب و معرفی مجلس شورای اسلامی، مسئولیت نظارت بر این سازمان را بر عهده دارند. براساس مادۀ ۲، اعضای شورای نظارت در سازمان صدا و سیما برای مدت دو سال از سوی قوای سه‌گانه برگزیده می‌شوند. موضوع چگونگی اجرای اصل ۱۷۵ قانون اساسی در بخش نظارت که در مهرماه ۱۳۶۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و مورد اختلاف مجلس و شورای نگهبان قرار گرفت، در اجرای اصل ۱۱۲ قانون اساسی در جلسۀ مهرماه ۱۳۷۰ بار دیگر بررسی شد و موارد طرح‌شده در آن در قالب ۴ ماده به تصویب نهایی مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید.
[ویرایش]

۲۱ - بخش های تشکیل دهنده سازمان

---

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران دربرگیرندۀ ۳ حوزۀ ریاست،پشتیبانی، و اجرایی است. حوزۀ ریاست شامل ریاست، قائم‌مقام سازمان، پشتیبانی مدیریت، ب خش تحقیقات و سنجش برنامه‌ای،بخش روابط بین‌الملل،بخش روابط عمومی،بخش حراست، بخش موسیقی، و بخش مجلس و امور شهرستانها ست. حوزۀ پشتیبانی مشتمل بر امور مالی و اداری، طرح و توسعۀ فنی، بخش فنی و بهره‌برداری،بخش آموزش، بخش امور کالا، و بخش هماهنگی آرشیوها و کتابخانه‌ها ست. حوزۀ اجرایی نیز دربرگیرندۀ معاونت سیما، معاونت صدا،معاونت امور سیاسی،معاونت برنامه‌های برون‌مرزی، و مراکز رادیو و تلویزیون استانی و محلی است.
[ویرایش]

۲۲ - ساخت ساختمان تولید

---

در ۱۳۵۰ ش، ساختمان تولید به‌عنوان نخستین ساختمان رادیو و تلویزیون ملی ایران در اراضی چندهکتاری جام‌جم ساخته شد. این ساختمان که امروزه جـایگاه معاونت سیاسی شبکۀ ۱ اسـت، ۸۷۰‘۱۰ مـ۲ مساحت دارد. همچنین در سالهای ۱۳۶۶ تا ۱۳۶۸ ش، ساختمانی شیشه‌ای با مساحت ۴۴۳‘۱ مـ۲ در این مکان ساخته شد که امروزه ح وزۀ ریاست و واحد تحقیقات و برنامه‌ریزی، رادیو (واحد صدا)،واحد سیاسی و واحد خبر د ر آن به فعالیت می‌پردازند.
[ویرایش]

۲۳ - وضعیت کنونی

---

سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر، دارای ۱۵ شبکه تلویزیونی سراسری، چندین شبکه استانی، شماری شبکه برون‌مرزی شامل شبکه جام‌جم ۱، ۲ و ۳، شبکه العالم، شبکه کوثر،شبکه سحر ۱ و ۲،پرس‌تی‌وی، و شبکه‌های آی‌فیلم به زبانهای عربی، فارسی و انگلیسی، نیز شبکه‌های رادیویی همچون رادیو ایران،رادیو فرهنگ،رادیو معارف،رادیو قرآن، رادیو پیام، رادیو جوان،رادیو ورزش، رادیو سلامت،رادیو آوا، رادیو گفت‌وگو و رادیو تجارت، و دو شبکه رادیویی برون‌مرزی با عنوان رادیو دری و رادیو صدای داوود به زبان عبری است.
[ویرایش]

۲۴ - ویژگی شبکه ۱

---

شبکۀ ۱ سیما شبکه‌ای است سراسری که در ساختمان سیما واقع است؛ تنها چند گروه ازجمله گروه شاهد، روایت فتح، جانباز، ارتش و قوۀ قضائیه در خارج از ساختمان سیما و در جام‌جم قرار دارند. هم‌اکنون گروههای فیلم و سریال،اقتصاد،سیاسی، فرهنگ، تاریخ، هنر، خانواده، کودک و نوجوان، ورزش و تفریحات، اجتماعی، فرهنگ و معارف اسلامی، دانش، حماسه و دفاع، سپاه، جهاد،شاهد، جانباز، بسیج، روایت فتح، ارتش، قوۀ قضائیه،واحد تأمین برنامه،واحد طرح و برنامه،اطلاعات و برنامه‌ریزی، پخش، و اداری و مالی در شبکۀ ۱ سیما به فعالیت می‌پردازند.
[ویرایش]

۲۵ - ویژگی شبکه ۲

---

شبکۀ ۲ سیما با گروههای اجتماعی، دانش، فیلم و سریال، و کودک در ساختمان الوند قرار دارد.
[ویرایش]

۲۶ - ویژگی شبکه ۳

---

شبکه ۳ سیما با هدف جذب نسل جوان و اجرای برنامه‌های سرگرمی و تفریحی و ورزشی، در ۱۴ آذر ۱۳۷۲ تأسیس شد و شامل بخشهای حراست، تولید فنی، گروه ورزش، اجتماعی، سیاسی، معارف، مالی، اداری و عمومی، فیلم و سریال، روابط عمومی، اطلاعات و برنامه‌ریزی، کتابخانه، آرشیو، و طرح و تأمین برنامه است.
[ویرایش]

۲۷ - ویژگی شبکه ۴

---

شبکه ۴ سیما در تابستان ۱۳۷۴ ش تأسیس، و پخش برنامه‌های آن در فروردین‌ماه ۱۳۷۵ آغاز شد. این شبکه که شبکه روشن‌فکران و فرهیختگان نام دارد، بیشتر به پخش برنامه‌های علمی و تخصصی می‌پردازد. شبکۀ ۴ دارای استودیوی صدا، استودیوی تصویر،باکس مونتاژ و بازبینی،آرشیو گروههای سیاسی، معارف، ادب و هنر و دانش،تأمین برنامه، تولید، و اطلاعات و برنامه‌ریزی است.
[ویرایش]

۲۸ - ویژگی شبکه تهران

---

شبکۀ تهران با هدف اطلاع‌رسانی و برنامه‌سازی برای شهروندان استان تهران، در آذرماه ۱۳۷۵ تأسیس شد. گروههای اجتماعی، معارف، فیلم و سریال،مستند، تولید، تأمین برنامه، طرح و برنامه، امور عمومی، اطلاعات و برنامه‌ریزی، و گروه سیاسی بخشها و واحدهای فعال شبکه تهران را تشکیل می‌دهند.
[ویرایش]

۲۹ - ویژگی شبکه خبر

---

شبکه خبر به‌عنوان نخستین شبکۀ تلویزیونی در ایران که صرفاً به تولید و پخش خبر می‌پردازد، در آذرماه ۱۳۷۸ و با مأموریت گردآوری، دریافت، تهیه، تنظیم و پخش اخبار و گزارشهای خبری و برنامه‌های سیاسی، با هدف اطلاع‌رسانی سریع و آگاهی‌دادن لحظه به لحظه به مخاطبان برای مقابله با تبلیغات رسانه‌های خارجی تأسیس شد.
[ویرایش]

۳۰ - باشگاه خبرنگاران جوان

---

باشگاه خبرنگاران جوان با هدف ایجاد اشتیاق در نسل جوان، به‌منظور به‌کارگیری استعدادهای خلاق در حرفۀ خبرنگاری و آموزش مهارتهای لازم حرفه‌ای برای تبدیل اعضای آن به خبرگزار آزاد حرفه‌ای در ۱۳۷۸ ش گشایش یافت. آموزش، ایجاد شغل برای جوانان، و اطلاع‌رسانی ازجملۀ اهداف این باشگاه به شمار می‌آیند.
[ویرایش]

۳۱ - ویژگی شبکه آموزش

---

در ۱۳۸۱ ش، شبکه آموزش با هدف اصلی تولید برنامه‌های آموزشی برای مخاطبان گستردۀ سیما آغاز به کار کرد.
[ویرایش]

۳۲ - ویژگی شبکه قرآن

---

مدتی بعد و در ۱۳۸۴ ش، شبکه قرآن که تا مدتی پیش از آن به‌صورت پاره‌وقت، برنامه‌های خود را بر روی فرکانس شبکۀ ۲ ارائه می‌کرد، دارای شبکه‌ای مستقل شد. در سالهای بعد با گسترش سامانۀ شبکه‌های دیجیتال در ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران اقدام به پخش برنامه‌های خود به‌صورت دیجیتال و نیز ایجاد چندین شبکه با موضوعهای نسبتاً اختصاصی نمود.
[ویرایش]

۳۳ - ویژگی شبکه مستند

---

نخستین شبکه‌ای که تنها به وسیلۀ امواج دیجیتال ارائه شد، شبکه مستند بود که در ۱۳۸۹ ش، آغاز به کار کرد.
==دیگر شبکه ها=
در ۱۳۹۰ ش، شبکه‌های شما و نمایش نیز به جمع شبکه‌های صدا و سیما افزوده شدند.و در ۱۳۹۱ ش، ۵ شبکه ورزش، پویا، سلامت، تماشا و بازار به شمار شبکه‌های یادشده پیوستند.
[ویرایش]

۳۴ - شرکتها و مؤسسه‌های وابسته به سازمان

---

از شرکتها و مؤسسه‌های وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران می‌توان به سیمافیلم، شرکت تکتا، سیماچوب، ساراتل،انتشارات سروش، سروش‌رسانه و شرکت صوتی و تصویری سروش اشاره کرد.
[ویرایش]

۳۵ - ساخت مسجد بلال

---

مسجد بلال وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز در ۱۳۶۴ ش، توسط مهندس وکیلیان و در زمینی بـه مساحـت ۸۱۸‘۲ مـ۲ ساختـه شـد.
[ویرایش]

۳۶ - مدیرعاملهای سازمان

---

صادق قطب‌زاده، م حمد هاشمی، علی لاریجانی و عزت‌الله ضرغامی از مدیرعاملهای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران از ۱۳۵۷ ش تاکنون به شمار می‌روند.
[ویرایش]

۳۷ - پانویس

---