کنیسه حکیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حکیم، کنیسه kanīse-ye hakīm ، کنیسه‌ای واقع در محلۀ
زعفرانیه، خیابان
پسیان.
[ویرایش]
وجه تسمیۀ این کنیسه برگرفته از نام واقف آن، خانوادۀ حکیم است.
[ویرایش]
به‌دلیل قرار گرفتن کنیسۀ حکیم در خیابان پسیان، به آن کنیسۀ پسیان نیز می‌گویند.
[ویرایش]
جای این کنیسه در ابتدا باغی متعلق به خانوادۀ حکیم بود که در اوایل دهۀ ۱۳۴۰ ش با هدف احداث کنیسه، وقف
انجمن کلیمیان تهران شد. انجمن کلیمیان تهران طرح احداث کنیسه را در حدود سالهای ۱۳۴۱-۱۳۴۲ ش ارائه کرد، و پس از تصویب آن، سرانجام در اواخر سال ۱۳۴۹ ش، کار احداث بنا را به پایان رساند.
[ویرایش]
ساختمان این کنیسه به‌صورت بنایی هشت‌ضلعی با گنبد مخروطی‌شکل است. این بنا توسط مهندس منصور ماکابی و امیر شوشانی با تبعیت از الگوی «خیمۀ عهد» در سنت یهودی و الهام از معماری سنتی ایرانی ساخته شده است. کالبد هشت‌ضلعی ساختمان از لحاظ بصری، گردشی دایره‌وار دارد و نیز استقرار گنبد هرمی‌شکل بر فراز بنا در انتقال حس مکان و تداعی خیمۀ عهد در ذهن مؤمنان یهودی موفق عمل کرده است. خیمه در باورها و آموزه‌های یهودی از تقدس ویژه‌ای برخوردار است، و همواره به‌عنوان منزلگاه، پناهگاه و محل اجتماع و عبادت مورد استفاده قرار می‌گرفته است. ساختمان کنیسه در میانۀ عرصه جای دارد. بلندی سقف از نوک گنبد تا کف ۱۴ متر است. این سقف بلند، اشاره به عظمت و شکوه خداوند دارد و القاء کنندۀ حس عروج در حاضران و نمازگزاران است.
گنجایش صحن هشت‌ضلعی کنیسه در حدود ۴۰۰ تن است. صندلیها به صورت گرد و پلکانی چیده شده‌اند تا حاضران بتوانند جایگاه پیش‌نماز (همال یا محراب) را که در نقطۀ مرکزی صحن قرار دارد، به‌خوبی ببینند. سالن بزرگ یا صحن زیر گنبد به آقایان، و ملحقات شرقی و شمالی به بانوان اختصاص دارد.
[ویرایش]
گنبد کنیسه به شیوه‌ای طراحی شده که پخش صدا بدون استفاده از بلندگو نیز امکان‌پذیر است.
[ویرایش]
پنجره‌های کنیسه مزین به نقاشی روی شیشه (ویترای) است؛ این نقاشیها شامل نمادهایی از اسباط
حضرت یعقوب و ده‌فرمان
حضرت موسی است که به زیبایی کنیسه می‌افزاید.
[ویرایش]
زیربنـای کنیـسه حـدود ۵۰۰ مـ۲، شـامل ورودی، کتابخانه و جایگاه زنان و مردان هریک به طور مجزا ست. کنیسۀ حکیم همچنین دارای یک سالن مجزای ۹۰ متری برای پذیرایی و خدمات مربوط به آن است.
[ویرایش]
مراد اریه،
خلیل نهایی و
روح‌الله ربیعی از خاخامها و پیش‌نمازان پیشین این کنیسه بوده‌اند. این کنیسه اکنون (۱۳۸۸ ش) خاخامی ندارد و
اسرائیل سلیمانی،
یوسف شیبانی و دکتر
موسی رفوآ پیش‌نمازان این کنیسه‌اند.
[ویرایش]
•
مرادیان‌منفرد، علی‌محمد، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «حکیم، کنیسه» ص۷۹۰.
