|
| ||||||||||||||||||||||||||||||
[ویرایش] ۱ - تاریخچههمجوار بقعۀ امامزاده صالح تجریش که در ۱۳۷۸ ش قطع شد. بسیاری از جهانگردان و سیاحانی که از ایران بازدید کرده‌اند، در سفرنامه‌هایشان از این چنار قدیمی و اعجاب‌انگیز که در جوار بقعۀ امامزاده صالح تجریش قرار داشت، نام برده‌اند. پولاک در سفرنامۀ خود این چنار را درختی فوق‌العاده کهن در قریۀ تجریش خوانده است، که از مهم‌ترین نمونه‌های درخت چنار در جهان شمرده می‌شود. [۱]
پولاک، یاکوب ادوارد، سفرنامه، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، ص۹۶، تهران، ۱۳۶۸ ش.
در ۱۸۸۱ م/ ۱۲۹۸ ق، ژان دیولافوا، جهانگرد معروف دربارۀ این چنار می‌نویسد: «در مسجد تجریش چنار عجیب و غریبی است که کمتر نظیر آن در دنیا پیدا می‌شود. قطر فوق‌العادۀ آن را نمی‌توان دقیقاً با رقم معین کرد، اما تقریباً محیط آن به ۱۵ متر می‌رسد و هر یک از شاخه‌های آن مانند تنۀ درختی کهن‌سال در بالای مسجد و اطراف، سر به آسمان کشیده است. این درخت عده‌ای زیاد را در سایۀ خود پناه می‌دهد؛ مؤمنان در زیر سایۀ آن نماز می‌خوانند؛ مکتب‌دار، اطفال را در آنجا جمع کرده و درس می‌دهد؛ قهوه‌چی سماور و استکان و لوازم خود را روی آن قرار داده است؛ و سقا هم کوزه‌های پر از آب خود را در گوشه‌ای از تنۀ آن گذارده است.» [۲]
.Dieulafoy, J., La Perse, la Chaldée et la Susiane,(۱۵۸) Paris, ۱۸۸۷
میرزا صالح شیرازی ایلچی نیز در دورۀ فتحعلی‌شاه قاجار در گزارشی که برای پادشاه انگلستان تهیه کرده بود، قطر این چنار را بیش از ۱۵ ذرع بیان کرده است. [۳]
معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، ص۹۴، تهران، ۱۳۸۱ ش.
روایتی مردمی دربارۀ چنار امامزاده صالح وجود داشت و آن اینکه: این درخت ابتدا قلمۀ جوانی بوده، اما به پشتوانۀ دعای خیر یک پیرزن در حق مردی که این قلمه را کاشته، و شب عید برای فرزندان فقیر او نان و شیرینی آورده، عمری هزار ساله پیدا کرده است. [۴]
هدایت، صادق، نیرنگستان، ص۱۶۵-۱۶۴، تهران، ۱۳۱۱ ش.
[ویرایش] ۲ - آسیب دیدن درختچنار امامزاده صالح، اول شهریور ۱۳۴۶، به دلیل سهل‌انگاری کارگرانی که می‌خواستند با بستن یک تسمۀ فلزی به دور تنۀ درخت، از شکسته شدن آن جلوگیری کنند، هنگام جوشکاری آتش گرفت. خاموش کردن این آتش ۳ ساعت و نیم به طول انجامید. در سال‌های بعد حیات چنار امامزاده به‌سبب خشک شدن و نشست و ریزش مجرای قنات مجاورش به خطر افتاد و کارشناسان سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران در ۱۳۶۳ ش، ریزش قنات را عامل اصلی مشکلات این چنار دانستند و هزینۀ لازم برای رفع این مشکل را ۰۰۰‘۶۰ ریال برآورد کردند. [۵]
ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۶۳-۲۶۲، تهران، ۱۳۷۱ ش.
باوجوداین، پس از آن اتفاق هیچ اقدامی برای حفاظت از این چنار صورت نگرفت، تا اینکه در ۱۳۷۸ ش، متولیان نگهداری از امامزاده صالح تجریش با استناد به مجوز سازمان میراث فرهنگی، و به سبب مخاطرات جانی و بیم تلفات ناگهانی از ریزش اجزاء درخت، به‌رغم همۀ انتقادها چنار امامزاده را قطع کردند و در ۱۳۸۲ ش، بقایای ریشه‌های آن را نیز بیرون آوردند؛ این در حالی بود که شاهدان عینی و منتقدان پس از آن بارها بر این نکته تأکید کردند که چنار در آن زمانی که قطع شد، دوباره جوانه زده بود. [۶]
صباغ‌زاده، سولماز و ساناز مانی، «نگاهی به وضعیت مجموعۀ مذهبی امامزاده صالح: لفافه‌ای بر خـاطرات فیروزه‌ای»، همشهری، تهران، ۱۳۸۳ ش، س ۱۳، شم ۵۹۵‘ ۳.
[۷]
همان دو، « ... تا دست‌نخورده و سالم باقی بماند»، همان، شم ۶۰۸‘ ۳.
[۸]
صرفی، طاهره، «کمی تا قسمی هماهنگ، گاه ناهماهنگ»، ایران، تهران، ۱۳۸۲ ش، شم ۶۸۱‘۲.
[ویرایش] ۳ - پانویس
[ویرایش] ۴ - منبع• لالمی، شیده، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «امام زاده صالح (چنار)»، ص۱۹۵. رده‌های این صفحه : امام زادگان و بقاع متبرکه | امامزاده های تهران
|
||||||||||||||||||||||||||||||
