• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، سازمان sāzmān-e asnād va ketāb-xāne-ye mellī-ye jomhūrī-ye eslāmī-ye īrān ، مؤسسه‌ای آموزشی، پژوهشی، علمی و خدماتی. 
سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
نامسازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
استانتهران
دیرینگی۱۳۸۱ ش
دوره ساخت اثر۱۳۸۱ ش


[ویرایش]

۱ - زمان ادغام کتابخانه ملی و سازمان اسناد ملی



این سازمان در سال ۱۳۸۱ ش از ادغام شدن کتابخانۀ ملی و سازمان اسناد ملی به وجود آمد.
[ویرایش]

۲ - ۱. کتابخانۀ ملی ایران




۲.۱ - تاریخچه تشکیل


تاریخچۀ تشکیل مجموعۀ کتابخانۀ ملی ایران به کتابخانۀ کوچکی که ۱۲ سال پس از تأسیس دارالفنون در آنجا شکل گرفت، بازمی‌گردد. البته ارتباط کتابخانۀ ملی ایران با کتابخانه دارالفنون از نظر تاریخی تنها مربوط به وجود کتاب‌هایی است که از آن کتابخانه، به کتابخانۀ ملی انتقال یافته است.
در زمان مظفرالدین شاه، یک سال پس از تشکیل انجمن معارف تهران در ۱۳۱۶ ق، در کنار مدرسه دارالفنون و در محل انجمن با کوشش فراوان کتابخانه‌ای موسوم به کتابخانۀ ملی معارف تأسیس شد. در ۱۳۲۴ ق در زمان وزارت علاء‌الملک، کتابخانۀ مدرسۀ دارالفنون و کتابخانۀ ملی معارف، در محل مدرسۀ دارالفنون در یکدیگر ادغام شدند و یک کتابخانه را تشکیل دادند.
[۱] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۳-۷، تهران، ۱۳۵۷ ش.
[۲] راوندی، مرتضى، سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران و اروپا، ص۱۰۶، تهران، ۱۳۶۴ ش.
[۳] قاسمی‌پویا، اقبال، مدارس جدید در دورۀ قاجاریه، بانیان و پیشروان، ص۲۶۷، تهران، ۱۳۷۷ ش.
این کتابخانه از ۱۳۳۸ ق نام کتابخانۀ معارف به خود گرفت و از ۱۳۱۳ ش به کتابخانۀ عمومی معارف تغییر نام یافت.

۲.۲ - کتاب‌های کتابخانه عمومی معارف


کتابخانۀ عمومی معارف در ۱۳۱۵ ش، ۰۰۰‘۱۴ جلد کتاب چاپی و ۳۰۰ نسخۀ خطی داشت.
[۴] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۴، تهران، ۱۳۵۷ ش.
با برگزاری جشن هزارۀ فردوسی در ۱۳۱۳ ش در تهران، بسیاری از آثار خاورشناسان و ایران‌شناسان به کتابخانۀ عمومی معارف اهدا شد.

۲.۳ - تاسیس کتابخانه ملی


در این زمان به سبب افزایش مجموعۀ کتاب‌ها، این کتابخانه با مشکل کمبود جا و فضا روبه‌رو گشت. ازاین‌رو، تأسیس کتابخانۀ ملی پیشنهاد، و با اقبال روبه‌رو شد. در همین دوره موزۀ ایران ‌باستان در خیابان سپه (خیابان امام خمینی کنونی)، به طراحی آندره گدار، مدیر وقت ادارۀ کل باستان‌شناسی در دست ساخت بود.

در قسمت شمالی این ساختمان در خیابان قوام‌السلطنه (خیابان سی‌تیر کنونی) قطعه‌زمینی وجود داشت، علی‌اصغر حکمت، وزیر معارف وقت از رضا شاه اجازه خواست که در این زمین کتابخانه‌ای ساخته شود. آندره گدار، طراح موزۀ ایران باستان، طراحی این کتابخانه را نیز به عهده گرفت. او کوشید تا اسلوب و سبک ساختمان کتابخانه، بسیار شبیه به موزۀ ایران باستان باشد. سرانجام کار ساختمان در ۱۳۱۶ ش پایان یافت. در آن روزگار در مکاتبات از این کتابخانه با نام کتابخانۀ فردوسی نیز یاد شده است.
[۵] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۵-۶و ۵۷-۶۵، تهران، ۱۳۵۷ ش.


در همان سال، رضا شاه دستور داد تا این ساختمان به مهدی بیانی، مدیر وقت کتابخانۀ عمومی معارف تحویل داده شود و کتاب‌های چاپی و خطی کتابخانۀ سلطنتی و کتابخانۀ خصوصی عزیزخان ندمایی (عزیزخان خواجه) برای آماده‌سازی و انتقال به ساختمان جدید به کتابخانۀ عمومی معارف منتقل شود، همچنین ۰۰۰‘۵ جلد کتاب به زبان‌های روسی، فرانسوی و آلمانی ــ که در ۱۲۹۹ ش، بانک استقراضی روسیه به دولت ایران اهدا کرده بود ــ به ساختمان جدید منتقل شد.
[۶] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۲۷-۳۱، تهران، ۱۳۵۷ ش.
و سرانجام در سوم شهریور ۱۳۱۶ این کتابخانه با نام «کتابخانۀ ملی ایران» افتتاح گردید و ریاست آن نیز به مهدی بیانی واگذار شد.
[۷] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶، تهران، ۱۳۵۷ ش.


۲.۴ - معماری بنا اولیه


مساحت ساختمان کتابخانه ۰۰۰‘ ۴ مـ۲ بود و ۵۰۰ مـ۲ زیربنا در دو طبقه داشت.
[۸] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶۰-۶۲، تهران، ۱۳۵۷ ش.
طبقۀ اول آن شامل دفتر اداره، تالار نمایش نسخه‌های نفیس، تالار فردوسی، بخش نشریات و خدمات فنی بود و طبقۀ دوم آن به تالار مطالعه (با گنجایش ۶۰ تن) و مخازن کتابها اختصاص داشت. از اسناد و مدارک چنین برمی‌آید که در ۱۳۱۶ ش بنای ساختمان به‌ طور کامل به اتمام نرسیده بود و بعضی از بخش‌های آن در سال‌های بعد، دست‌کم تا ۱۳۲۰ ش کامل شد.
[۹] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶۳-۶۴، تهران، ۱۳۵۷ ش.


۲.۵ - کتاب‌های کتابخانه ملی


در ۱۳۱۹ ش و به روایتی در ۱۳۲۰ ش، هنگام بازگشت اتباع آلمانی از ایران، دولت آلمان نازی ۵۰۰‘ ۷ جلد کتاب که شامل بیشتر رشته‌های علوم بود، به همراه فهرست کامل و دقیقی از این کتاب‌ها به کتابخانۀ ملی ایران اهدا کرد.
[۱۰] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۳۴-۳۵، تهران، ۱۳۵۷ ش.


۲.۶ - گسترش کتابخانه


هنوز مدتی از افتتاح کتابخانه نگذشته بود که مشکل کمبود جا و فضا برای این کتابخانه به‌ وجود آمد و تلاش برای گسترش دادن فضای کتابخانه آغاز شد. در نتیجه در ۱۳۳۰ ش، ساختمان دیگری حد فاصل ساختمان قبلی و دیوار وزارت امور خارجه که در شرق کتابخانۀ ملی بود، به کتابخانه اضافه گردید.
[۱۱] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶۴-۶۵، تهران، ۱۳۵۷ ش.
[۱۲] صوتی، محمدعلی، کتابخانۀ ملی ایران، ص۳، تهران، بی‌تا.


۲.۷ - کتابخانه از نظر استانداردهای جهانی


در آن دوران، کتابخانۀ ملی ــ چه از نظر تشکیلات و اساسنـامه و چـه از نظر وظایف و نیـروی انسانی ــ با معیارها و استانداردهای کتابداری جهانی برابری نداشت، همچنین قانون واسپـاری کتاب را نیـز پیگیری نمی‌کرد.
[۱۳] پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۷۳-۸۰، تهران، ۱۳۵۷ ش.
[۱۴] افشار، ایرج، «کتاب انبار!»، راهنمای کتاب ص۶۰۸-۶۰۷، تهران، ۱۳۳۹ ش، س ۳، شم‌ ۵.
[۱۵] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۴، تهران، ۱۳۸۵ ش.

در نیمۀ دهۀ ۱۳۴۰ ش با تأسیس گروه کتابداری در دانشگاه تهران و برگزاری دورۀ کارشناسی ارشد کتابداری و تأسیس انجمن کتابداران ایران و مرکز خدمات کتابداری، نیاز به تأسیس یک کتابخانۀ ملی برپایۀ اصول و ضوابط علمی و جهانی، برای بهره‌گیری این مؤسسه‌ها از آن، بیشتر احساس می‌شد.
[۱۶] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۴-۱۳۹۵، تهران، ۱۳۸۵ ش.

در ۱۳۵۲ ش از ایفـلا (فدراسیـون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسه‌های کتابداری) درخواست شد تا ایران را در توسعۀ کتابخانۀ ملی و انطباق آن با شیوه‌های نوین کتابداری، یاری دهد. در همان سال در همایش جهانی ایفلا، نمایندگان ایران از لیبارز، رئیس ایفلا که در آن زمان سرپرستی کتابخانه پهلوی را نیز برعهده داشت، خواستند که برای توسعۀ کتابخانۀ ملی نقش اساسی به کتابداران ایرانی سپرده شود. در ۱۳۵۴ ش ناصر شریفی، رئیس وقت دانشکدۀ کتابداری پرات در آمریکا، ۶۰ تن از کارشناسان درجه یک کتابداری جهان را دعوت کرد تا برنامه‌های پیشنهادی خود را با توجه به شرایط ایران تدوین کنند.

در این مدت، ۱۵ تن از کتابداران ایران نیز با این گروه همکاری کردند، در نهایت ژان‌پیر کلاول، رئیس کتابخانۀ دانشگاه لوزان، ساخت کتابخانه‌ای در ۹۴ هزار مـ۲ را پیشنهاد داد که در مهر ۱۳۵۵ به تصویب رسید و احداث ساختمان جدید کتابخانۀ ملی به مناقصه گذاشته شد. هنوز بررسی و تجدیدنظرهای نهایی به انجام نرسیده بود که با پیروزی انقلاب اسلامی کار متوقف شد.
[۱۷] سلطانی، پوری، فرصت حضور، مجموعۀ مقاله‌های کتابداری، ص۱۲-۱و ۴۳۷-۴۳۹، تهران، ۱۳۸۳ ش.


۲.۸ - تغییرات بعد از انقلاب


پس از انقلاب اسلامی در پی انحلال کتابخانۀ پهلوی، دارایی و کتاب‌ها، نیز کارکنان آن کتابخانه به کتابخانۀ ملی ایران منتقل گردیدند و طرح ساختمان کتابخانۀ ملی برای مدتی به دست فراموشی سپرده شد.
[۱۸] سلطانی، پوری، فرصت حضور، مجموعۀ مقاله‌های کتابداری، ص۴۳۹، تهران، ۱۳۸۳ ش.
در ۱۳۶۲ ش مرکز خدمات کتابداری در کتابخانۀ ملی ادغام گردید، با این اقدام، مشکل کمبود جا و فضای کتابخانۀ ملی حادتر شد، ازاین‌رو، کتابخانۀ ملی به طور پراکنده در نقاط مختلفی از شهر تهران مستقر شد، این پراکندگی نه تنها برای مدیریت کتابخانه ایجاد دشواری می‌کرد، بلکه مراجعان به کتابخانۀ ملی را نیز سخت دچار سردرگمی می‌ساخت.
[۱۹] سلطانی، پوری، فرصت حضور، مجموعۀ مقاله‌های کتابداری، ص۴۳۹، تهران، ۱۳۸۳ ش.


در ۱۳۶۹ ش بار دیگر اجرای طرح ساختمان کتابخانۀ ملی مطرح شد و کلیۀ سوابق آن در اختیار مهندسان مشاور قرار گرفت. کار ساختمان کتابخانۀ ملی در ۱۹/ ۰۲/ ۱۳۷۵ در منطقۀ عباس‌آباد در دوران ریاست محمد خاتمی (۱۳۷۱-۱۳۷۶ ش) آغاز شد و سرانجام در ۱۱ اسفند ۱۳۸۳ با تلاش‌ها و پیگیری‌های رئیس وقت کتابخانۀ ملی، محمدکاظم موسوی بجنوردی (۱۳۷۶-۱۳۸۴ ش) بنای ساختمان به اتمام رسید و بهره‌برداری از آن آغاز شد.
[۲۰] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۵، تهران، ۱۳۸۵ ش.


۲.۹ - معماری بنا جدید


ساختمان جدیـد کتـابخانۀ ملـی حـدود ۰۰۰‘ ۹۷ مـ۲ زیربنا دارد و شامل ۸ واحد مهم و تخصصی کتابداری و مجموعۀ کتاب‌های مرجع و غیرمرجع چاپی، نسخه‌های خطی و کتاب‌های نادر و منابع غیرمکتوب است. این ساختمان در شرایط عادی ۴ میلیون جلد کتاب، و در صورت استفاده از قفسه‌بندی فشرده تا ۷ میلیون جلد کتاب و نشریۀ ادواری را در خود جای می‌دهد.
[۲۱] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).

مجموعۀ اصلی کتابخانۀ ملی در مخزن بسته و در زیرزمین نگاهداری می‌شود، ولی مجموعه‌ها و منابع مرجع در تالارهای قرائت، به ‌صورت نظام قفسۀ باز در دسترس مراجعه‌کنندگان است. بخش نسخه‌های خطی و کتاب‌های کمیاب، از امکانات و تجهیزات ویژه‌ای برخوردار است. در ۱۳۷۸ ش، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به‌سبب آنکه برخی از وظایف و اقدامات آن با کتابخانۀ ملی موازی بود، در کتابخانۀ ملی ادغام، و کلیۀ منابع و نیروی انسانی آن به کتابخانۀ ملی منتقل شد.
[۲۲] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۶و ۱۰۱۷، تهران، ۱۳۸۵ ش.


۲.۱۰ - ادغام با سازمان اسناد ملی کشور


ادغام سازمان اسناد ملی کشور با کتابخانۀ ملی ایران و تأسیس سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در ۱۳۸۱ ش، به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور صورت گرفت. این سازمان در قالب دو معاونت مستقل با عنوان «کتابخانۀ ملی» و «اسناد ملی» با برنامۀ مستقل در قـوانین بودجۀ سنواتـی فعـالیت می‌کنند.
[۲۳] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
[۲۴] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۶و ۱۰۱۷، تهران، ۱۳۸۵ ش.

[ویرایش]

۳ - ۲. سازمان اسناد ملی



از سازمان‌های آرشیوی است که با هدف جمع‌آوری اسناد ارزشمند و حفظ، نگهداری و ارائۀ آن‌ها به پژوهشگران ایجاد شده است.

۳.۱ - قدمت ایجاد بایگانی‌ها


هر چند سابقۀ امور مربوط به اسناد و نگهداری آن‌ها در مخازن دولتی و سلطنتی در ایران پیشینه‌ای چندهزارساله دارد، اما تاریخچۀ ایجاد بایگانی‌ها به مفهوم جدید آن، به دورۀ قاجار، در اقدام وزارت امور خارجه برای مرتب کردن بایگانی خود به پیروی از روش بایگانی کشورهای اروپایی، باز می‌گردد.

۳.۲ - زمان تاسیس


در ۱۳۰۹ ش هیئت وزیران مصوبه‌ای را دربارۀ جمع‌آوری اسناد و ایجاد «مراکز اسناد دولتی» به تصویب رسانید که به موجب آن مقرر شد کلیۀ قراردادها، امتیازها و اسناد هرگونه مؤسسۀ دولتی یا سهام مربوط به دولت، قبالجات، خالصجات و جز آن‌ها به استثنای عهدنامه‌های سیاسی، در اتاقی که وزارت مالیه در قصر گلستان به‌عنوان مرکز اسناد دولتی قرار داده بود، به ترتیب مقرر، ضبط و حفظ شود. اما تراکم روزافزون اوراق زائد و حجم انبوه اسناد راکد دستگاه‌های دولتی، مشکلاتی را به وجود آورده بود و نیاز به مرکز بایگانی و آرشیو ملی احساس می‌شد.
[۲۵] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).

ازاین‌رو، مطالعۀ منسجم برای تأسیس آرشیو ملی ایران شروع شد و ضرورت پرداختن به امور مربوط به جمع‌آوری، حفظ و نگهداری اسناد ملی، و ارائۀ اسناد به محققان را در یک سازمان واحد مسلم ساخت و به دنبال آن نام «اسناد ملی» به جای «آرشیو ملی» در مکاتبات به‌کار برده شد.
پس از تشکیل سازمان اداری و استخدامی کشور، این سازمان تلاش‌هایی برای کسب مجوز قانونی جهت تأسیس سازمانی که کلیۀ اسناد و آرشیوهای کشور در آن بایگانی شود، مبذول می‌داشت. سرانجام در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۴۹ در مجلس شورای ملی، قانون تأسیس سازمان اسناد ملی ایران به تصویب رسید و برای اجرا به دولت ابلاغ شد.

۳.۳ - هدف از تاسیس آن


سازمان اسناد ملی با هدف‌های «جمع‌آوری و حفظ اسناد ملی ایران در سازمانی واحد، فراهم آوردن شرایط و امکانات مناسب برای دسترسی عموم به این اسناد، صرفه‌جویی در هزینه‌های اداری و استخدامی از طریق تمرکز پرونده‌های راکد وزارتخانه‌ها و مؤسسه‌های دولتی وابسته به دولت و امحای اوراق زائد»، به تصویب مجلس رسید.
[۲۶] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
[۲۷] اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ۳۳۰-۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۲۸] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۹۹۳-۹۹۲، تهران، ۱۳۸۵ ش.


۳.۴ - انتقال اسناد به آن


بر اساس مفاد قانون تأسیس سازمان اسناد ملی ایران، کلیۀ اوراق، مراسلات، دفترها، پرونده‌ها، عکس‌ها، نقشه‌ها و کلیشه‌ها، نمودارها، فیلم‌ها، نوارهای ضبط صوت و دیگر اسنادی که در دستگاه دولت تهیه شده، و یا به دستگاه دولت رسیده است و به طور مداوم یا غیرمداوم در تصرف دولت بوده، می‌باید بر اساس مقررات خاصی ارزشیابی شوند و اسنادی که از لحاظ اداری، مالی، اقتصادی، قضایی، سیاسی، فرهنگی، علمی، فنی و تاریخی ارزش نگهداری دائمی دارند، به آرشیو ملی منتقل شوند.
[۲۹] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
[۳۰] اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ۳۳۰-۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۳۱] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۹۹۳-۹۹۲، تهران، ۱۳۸۵ ش.


۳.۵ - ادغام با کتابخانه ملی ایران


این سازمان در آغاز تابع سازمان امور اداری و استخدامی کشور به شمار می‌رفت،
[۳۲] اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ص۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
اما پس از ادغام سازمان امور اداری و استخدامی کشور با سازمان برنامه و بودجه و تشکیل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در ۱۳۷۸ ش، به عنوان یکی از سازمان‌های تابعۀ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و براساس مصوبۀ شورای عالی اداری در ۱۳۸۱ ش، از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور جدا، و در کتابخانۀ ملی ایران ادغام شد و عنوان آن به سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران تغییر یافت.
[۳۳] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).


منظور از این اقدام، سامان‌دهی مدیریت اسناد و ایجاد هماهنگی برای نگهداری آثار و اسناد مکتوب (چاپی و خطی) و غیرمکتوب، اوراق، مراسلات، دفترها و دیگر اسناد ملی در دستگاه‌های اجرایی و نظایر آن اعلام شده بود.
[۳۴] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
[۳۵] اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ۳۳۰-۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
[۳۶] دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۹۹۳، تهران، ۱۳۸۵ ش.

این سازمان با نام «معاونت اسناد ملی» در ساختمانی به نام «گنجینۀ اسناد ملی»، وظایف تخصصی و مأموریت‌های محوله را به مثابۀ «آرشیو ملی ایران» عهده‌دار است.
[۳۷] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).


۳.۶ - معماری بنا


ساختمان هفده طبقـۀ گنجینۀ اسناد ملی با ۵۰۰‘ ۷ مـ۲ مساحت و ۰۰۰‘۲۶ مـ۲ زیربنا در بزرگراه حقانی واقع است و به وسیلۀ پلی به ساختمان کتابخانۀ ملی وصل می‌شود. اسلکت این ساختمان انعطاف‌پذیر بوده، و در مقابل لرزش‌های ناگهانی و زلزله مقاوم است. معماری این ساختمان تلفیقی از معماری ایرانی در دورۀ پیش از اسلام و اسلامی است. ساختمان بر روی یک کرسی بتنی گستردۀ مستطیل‌شکل بنا شده و به‌تدریج در طبقات فوقانی از سطوح طبقات کاسته می‌شود و سازۀ زیگورات‌مانندی را تشکیل می‌دهد.
[۳۸] «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).

[ویرایش]

۴ - پانویس


 
۱. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۳-۷، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۲. راوندی، مرتضى، سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران و اروپا، ص۱۰۶، تهران، ۱۳۶۴ ش.
۳. قاسمی‌پویا، اقبال، مدارس جدید در دورۀ قاجاریه، بانیان و پیشروان، ص۲۶۷، تهران، ۱۳۷۷ ش.
۴. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۴، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۵. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۵-۶و ۵۷-۶۵، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۶. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۲۷-۳۱، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۷. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۸. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶۰-۶۲، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۹. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶۳-۶۴، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۱۰. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۳۴-۳۵، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۱۱. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۶۴-۶۵، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۱۲. صوتی، محمدعلی، کتابخانۀ ملی ایران، ص۳، تهران، بی‌تا.
۱۳. پوراحمد جکتاجی، محمدتقی، تاریخچۀ کتابخانۀ ملی ایران، ص۷۳-۸۰، تهران، ۱۳۵۷ ش.
۱۴. افشار، ایرج، «کتاب انبار!»، راهنمای کتاب ص۶۰۸-۶۰۷، تهران، ۱۳۳۹ ش، س ۳، شم‌ ۵.
۱۵. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۴، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۱۶. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۴-۱۳۹۵، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۱۷. سلطانی، پوری، فرصت حضور، مجموعۀ مقاله‌های کتابداری، ص۱۲-۱و ۴۳۷-۴۳۹، تهران، ۱۳۸۳ ش.
۱۸. سلطانی، پوری، فرصت حضور، مجموعۀ مقاله‌های کتابداری، ص۴۳۹، تهران، ۱۳۸۳ ش.
۱۹. سلطانی، پوری، فرصت حضور، مجموعۀ مقاله‌های کتابداری، ص۴۳۹، تهران، ۱۳۸۳ ش.
۲۰. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۵، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۲۱. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۲۲. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۶و ۱۰۱۷، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۲۳. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۲۴. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۱۳۹۶و ۱۰۱۷، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۲۵. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۲۶. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۲۷. اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ۳۳۰-۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
۲۸. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۹۹۳-۹۹۲، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۲۹. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۳۰. اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ۳۳۰-۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
۳۱. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۹۹۳-۹۹۲، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۳۲. اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ص۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
۳۳. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۳۴. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۳۵. اهداف و وظایف سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمانهای وابسته، ۳۳۰-۳۳۱، تهران، ۱۳۷۵ ش.
۳۶. دایرة‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به‌ کوشش ابراهیم افشار، ج۲، ص۹۹۳، تهران، ۱۳۸۵ ش.
۳۷. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).
۳۸. «تاریخچۀ آرشیو ملی ایران»، «دربارۀ سازمان»، «ساختمان کتابخانه»، «معرفی گنجینۀ اسناد ملـی»، سازمان اسنـاد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایـران (بش ‌).

[ویرایش]

۵ - منبع



جعفری، شیوا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران»، ص۱۴۴.    


رده‌های این صفحه : کتابخانه های تهران




جعبه ابزار