• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ریواس

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ریواس \ rīvās\ ، گیاهی بوته‌ای، بومی آسیا و خودرو در رشته‌کوههای البرز.

[ویرایش]

۱ - نام ریواس در گویش‌تهرانی و طب‌سنتی


در برخی گویشها ازجمله گویش تهرانی، به آن ریباس گفته می‌شود و در طب سنتی ریوند و راوند نیز خوانده می‌شده است.
[ویرایش]

۲ - نام علمی و مشخصات ظاهری


این گیاه با نام علمی رئوم ریبس گیاهی پایا (چندساله)، به ارتفاع حدود یک متر، با ساقه‌های ضخیم است؛ برگها تقریباً چرم‌نما، پهن و در سطح تحتانی دارای رگ‌برگهای منشعب، برجسته و زبر هستند. گلهای آن نرماده و به رنگ سفید متمایل به سبزند و به صورت دسته‌ای آرایش یافته‌اند؛ زمان گل‌دهی این گیاه در فصل بهـار (اردیبهشت ـ خـرداد) است.
[۱] قهرمان، احمد، فلور ایران، جلد۱۰، شماره ۲۲۵‘۱، تهران، ۱۳۶۷ ش.
[۲] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، جلد۱، صفحه۹۲، تهران، ۱۳۷۴ ش.

[ویرایش]

۳ - طعم و خواص دارویی


بخش خوراکی ریواس دم‌برگهای دراز و قرمزرنگ آن است. به گزارش ابن‌ماسویه ریواس از لحاظ طعمِ ترش و خواص دارویی، هم‌ردیف ترنج و غورۀ انگور است.
[۳] رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، جلد۲۰، صفحه۳۰۴، تهران، ۱۳۸۴ ش.
[۴] ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، جلد۲، صفحه۳۰۷، تهران، ۱۳۷۰ ش.

[ویرایش]

۴ - نام‌های محلی ریواس در ایران


نامهای محلی ریواس در ایران عبارت‌اند از: راواش/ رواش، فیل‌گوش، چوکری و جز آنها.
[۵] قهرمان، احمد، فلور ایران، جلد۱۰، شماره ۲۲۵‘۱، تهران، ۱۳۶۷ ش.

[ویرایش]

۵ - ترکیبات شیمیایی ریواس


در ترکیبات شیمیایی ریواس، موادی چون پونتیسین، رئوپورگارین، اسیدمالیک، صمغ، نشاسته، تانن و ویتامین C وجود دارد.
[ویرایش]

۶ - موارد استفاده


براساس منابع طب سنتی این گیاه به صورتهای شربت، جوشانده، قرص و پودر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
[۶] خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، جلد۲، ص۱۱۷- ۱۱۸، تهران، ۱۳۸۹ ش.
[۷] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، جلد۱، ص۹۴، ۹۸، تهران، ۱۳۷۴ ش.

[ویرایش]

۷ - طبع و مزاج


داروشناسان دورۀ اسلامی به‌سبب طبع سرد و خشک گیاه ریواس و تأثیری که در رفع عطش و تشنگی دارد، آن را برای افراد گرم‌مزاج مناسب می‌دانند، اما برای افراد سردمزاج توصیه نمی‌کنند؛ چون این گیاه برای سینه مضر است و ایجاد قولنج می‌کند، در این حالت، برای اصلاح یا دفع مضرت (= مقابله با عوارض جانبی) ریواس، از شربت عود و انیسون و عسل که طبع گرمی دارد، استفاده می‌کنند.
[ویرایش]

۸ - خواص درمانی


حکیمان دورۀ اسلامی خواص درمانی زیادی برای این گیاه ذکر کرده‌اند. خواص ریواس به اختصار اینها ست: صفرا و اسهال صفرایی را از میان می‌برد؛ برای درمان حصبه، آبله، طاعون و خفقان (تپش قلب) مفید است؛ معده را تقویت می‌کند و حالت تهوع را از میان می‌برد؛ برای تقویت چشم، عصارۀ ریواس را در چشم می‌چکانند و مالیدن ضماد عصارۀ آن با آرد جو روی جوش و محلی که دچار عارضۀ باد سرخ است (هر نوع آماس و ورم خونین)، مفید است؛ به‌سبب تأثیری که ریواس در رفع مستی و ایجاد هوشیاری دارد، برای افراد شراب‌خوار سودمند است.
[۸] انطاکی، داوود، تذکرة اولی الالباب، جلد۱، صفحه۱۵۸، بیروت، المکتبة الثقافیه.
[۹] ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، جلد۲، صفحه۳۰۷، تهران، ۱۳۷۰ ش.
[۱۰] کاسانی، ابوبکر، ترجمه تحریر     کهن فارسی الصیدنۀ بیرونی، به‌کوشش منوچهر ستوده و ایرج افشار، صفحه۸۶۸، تهران، ۱۳۵۸ ش.
[۱۱] حکیم مؤمن، محمد، تحفة المؤمنین، به‌کوشش روجا رحیمی و دیگران، صفحه۲۲۱، تهران، ۱۳۸۶ ش.

[ویرایش]

۹ - راه ازدیاد ریواس


یکی از راههای ازدیاد ریواس، کشت بذر است، اما بذر کهنه برای کاشت و تکثیر این گیاه نامناسب است، زیرا بذر قدرت رویش خود را از دست می‌دهد. ریواس در دورۀ رویش خود احتیاج به نورآفتاب، آب فراوان و یک دوره تیمار سرمایی دارد (برای آگاهی بیشتر از روشهای کشت
[۱۲] بهرامی، تقی، فرهنگ روستایی، صفحه۶۸۲، تهران، ۱۳۱۷ ش.
[۱۳] میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، جلد۱، صفحه۹۴۹۳، تهران، ۱۳۷۴ ش.
).
[ویرایش]

۱۰ - افسانه‌ها و باورهای عامیانۀ ایرانی درباره ریواس


در اساطیر زردشتی، مشی و مشیانه که همۀ مردم فرزندان این دو هستند، از یک بوتۀ ریواس دو شاخه پدید آمده‌اند.
[۱۴] بهار، مهرداد، اساطیر ایران، صفحه۳۸، تهران، ۱۳۵۲ ش.
[۱۵] کرباسیان، ملیحه، فرهنگ الفبایی ـ موضوعی اساطیر ایران باستان، ص۱۲۹-۱۳۰، تهران، ۱۳۸۴ ش.
همچنین در افسانه‌ها و باورهای عامیانۀ ایرانی، ریواس صورت مسخ شدۀ تازه‌عروسی است که به شوهرش خیانت، و شوهرْ او را نفرین کرده است.
[۱۶] مـاسه، هانری، معتقدات و آداب ایـرانی، تـرجمۀ مهدی روشن‌ضمیر، جلد۱، صفحه۳۷۲، تبریز، ۱۳۵۵ ش.

[ویرایش]

۱۱ - محل رویش


به نقل از قزوینی در عجایب المخلوقات،
[۱۷] قزوینی، زکریا، عجایب المخلوقات، به‌کوشش نصرالله سبوحی، صفحه۲۶۱، تهران، ۱۳۶۱ ش.
ریواس بیشتر در ارتفاعات کوهستانی، پس از رگبار و رعد و برق می‌روید.
[ویرایش]

۱۲ - پانویس

 
۱. ↑ قهرمان، احمد، فلور ایران، جلد۱۰، شماره ۲۲۵‘۱، تهران، ۱۳۶۷ ش.
۲. ↑ میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، جلد۱، صفحه۹۲، تهران، ۱۳۷۴ ش.
۳. ↑ رازی، محمد بن زکریا، الحاوی، ترجمۀ سلیمان افشاری‌پور، جلد۲۰، صفحه۳۰۴، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۴. ↑ ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، جلد۲، صفحه۳۰۷، تهران، ۱۳۷۰ ش.
۵. ↑ قهرمان، احمد، فلور ایران، جلد۱۰، شماره ۲۲۵‘۱، تهران، ۱۳۶۷ ش.
۶. ↑ خوش‌بین، سهراب، گیاهان معجزه‌گر، معرفی ۲۵۰ گیاه دارویی، جلد۲، ص۱۱۷- ۱۱۸، تهران، ۱۳۸۹ ش.
۷. ↑ میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، جلد۱، ص۹۴، ۹۸، تهران، ۱۳۷۴ ش.
۸. ↑ انطاکی، داوود، تذکرة اولی الالباب، جلد۱، صفحه۱۵۸، بیروت، المکتبة الثقافیه.
۹. ↑ ابن‌سینا، قانون، ترجمۀ عبدالرحمان شرفکندی، جلد۲، صفحه۳۰۷، تهران، ۱۳۷۰ ش.
۱۰. ↑ کاسانی، ابوبکر، ترجمه تحریر     کهن فارسی الصیدنۀ بیرونی، به‌کوشش منوچهر ستوده و ایرج افشار، صفحه۸۶۸، تهران، ۱۳۵۸ ش.
۱۱. ↑ حکیم مؤمن، محمد، تحفة المؤمنین، به‌کوشش روجا رحیمی و دیگران، صفحه۲۲۱، تهران، ۱۳۸۶ ش.
۱۲. ↑ بهرامی، تقی، فرهنگ روستایی، صفحه۶۸۲، تهران، ۱۳۱۷ ش.
۱۳. ↑ میرحیدر، حسین، معارف گیاهی، جلد۱، صفحه۹۴۹۳، تهران، ۱۳۷۴ ش.
۱۴. ↑ بهار، مهرداد، اساطیر ایران، صفحه۳۸، تهران، ۱۳۵۲ ش.
۱۵. ↑ کرباسیان، ملیحه، فرهنگ الفبایی ـ موضوعی اساطیر ایران باستان، ص۱۲۹-۱۳۰، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۱۶. ↑ مـاسه، هانری، معتقدات و آداب ایـرانی، تـرجمۀ مهدی روشن‌ضمیر، جلد۱، صفحه۳۷۲، تبریز، ۱۳۵۵ ش.
۱۷. ↑ قزوینی، زکریا، عجایب المخلوقات، به‌کوشش نصرالله سبوحی، صفحه۲۶۱، تهران، ۱۳۶۱ ش.

[ویرایش]

۱۳ - منبع


•میرانصاری، مینا، بنی‌جانی، علیرضا، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «ریواس» ص۹۳۸.    


رده‌های این صفحه : ریواس | گیاهان دارویی | گیاهان رشته کوه البرز
جعبه ابزار