آلیک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آلیک\ālīk\، نشریه‌ای سیاسی، اجتماعی، ادبی و هنریِ ارمنی‌زبان چاپ تهران و پرسابقه‌ترین روزنامۀ ایران پس از روزنامۀ اطلاعات.
[ویرایش]
آلیک در زبان ارمنی به‌معنای موج است.
[ویرایش]
در اوایل سدۀ ۱۴ ش/ ۲۰ م، از یک‌سو، مهاجرت ارمنیان از دیگر نقاط ایران به‌سبب ناامنی به تهران شتاب گرفت و از سوی دیگر، پس از
انقلاب بلشویکی و به‌دنبال آن، بروز جنگ داخلی در
روسیه، مهاجران ارمنی از
قفقاز به ایران پناه آوردند و بدین‌ترتیب، شمار ارمنیان مقیم تهران فزونی یافت. افزون‌بر اینها، مهاجرت گستردۀ ارمنیانی که از کشتارهای ترکان جوان در
عثمانی در سالهای ۱۲۹۴-۱۳۰۲ ش/ ۱۹۱۵-۱۹۲۳ م، جان سالم به در برده، و به تهران آمده بودند، بر شمار ارمنیان تهران بیش از پیش افزود.
ازاین‌رو، نیاز به تأسیس نهادها، سازمانها و نشریه‌هایی که به امور ارمنیان مقیم تهران بپردازد، بیش‌ازپیش ضروری می‌نمود.
[ویرایش]
در آن سالها،
روبِن درمیناسیان معروف به
روبن پاشا، از چهره‌هـای فعـال سیاسی ـ اجتماعی ارمنی، که به‌طور موقت به ایران آمده بود و در تهران به سر می‌برد، در جلسه‌هایی که در
باشگاه جوانان ارمنی تشکیل می‌شد، روشن‌فکران ارمنی تهران را به چاپ نشریه‌ای ارمنی‌زبان تشویق کرد، تا از این راه، ارمنیان دیگر کشورها با شرایط زندگی ارمنیان ایران و مسائل آنان آشنا شوند. در یکی از این جلسه‌ها،
آرسن میکائیلیان، وکیل دعاوی و از فعالان باسابقۀ جنبش مشروطه‌خواهی مردم ایران، مأمور شد تا کارهای مقدماتی اخذ امتیازِ چاپ نشریه‌ای ارمنی‌زبان را از وزارت معارف پیگیری کند.
[ویرایش]
سرانجام با پیگیریهای میکائیلیان، هفته‌نامۀ آلیک در اواخر سال ۱۳۰۹ ش/ اوایل ۱۹۳۱ م، با حداقل امکانات و بودجه‌ای حدود ۶۰۰‘۱ تومان، که به‌صورت کمکهای مردمی در باشگاه جوانان ارمنی گردآوری شده بود، تأسیس شد.
[ویرایش]
پایه‌گذاران آلیک اینها بودند: هاروتیون استپانیان، وارطان هوانسیان، هوسپ تادئوسیان، یقیشه ایشخانیان، استپان خانباییان و هامبارسوم گریگوریان. این گروه در سالهای نخستین انتشار آلیک، به‌ویژه در ۵ سال نخست، کارهای اداری آن را بر عهده داشتند.
[ویرایش]
نخستین صاحب‌امتیاز آلیک،
وارطان هوانسیان به مدت ۲۰ سال از ۱۳۰۹-۱۳۳۰ ش/ ۱۹۳۱-۱۹۵۱ م، عهده‌دار این مسئولیت بود و نخستین سردبیر آن،
هوسپ تادئوسیان، حدود ۵ سال (۱۹۳۱-۱۹۳۵ م/ ۱۳۱۰-۱۳۱۴ ش) در این سمت باقی بود.
[ویرایش]
در آغاز، آلیک به‌صورت هفتگی و هر نوبت در ۰۰۰‘۱ نسخه به چاپ می‌رسید.
[ویرایش]
در ابتدا، قیمت تک‌فروشی آن یک قران، و حق اشتراک ماهیانۀ آن ۳ قران برای داخل و ۵ فرانک برای خارج از کشور بود.
[ویرایش]
در اواخر دورۀ سردبیری هوسپ تادئوسیان، از دی ۱۳۱۴/ ژانویۀ ۱۹۳۵، نشریۀ آلیک به‌صورت یک‌روز در میان به چاپ رسید. در این دوره، که تا ۱۱ دی ۱۳۲۰ ش/ ۳۱ دسامبر ۱۹۴۰ م، حدود ۶ سال به طول انجامید، نشریۀ آلیک در ۸۷۵ شماره در ۴ صفحه، صبحهای یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه به چاپ می‌رسید و روزهای شنبه تعطیل بود؛ تا آنکه از دی ۱۳۲۰ ش/ ژانویۀ ۱۹۴۱ م، نشریۀ آلیک همه‌روزه صبحها به‌جز روزهای شنبه به چاپ رسید. این روال ادامه داشت، تا آنکه از اواسط شهریور ۱۳۳۹/ آغاز سپتامبر ۱۹۶۰، زمان انتشار روزنامه از صبح به عصر تغییر کرد و هفته‌ای ۶ شماره از آن به‌جز روزهای تعطیل منتشر شد.
[ویرایش]
از آنجا که روزنامۀ آلیک تنها روزنامۀ ارمنی‌زبان ایران بوده، نقشی بنیادی در جامعۀ ارمنیان ایران داشته است؛ این روزنامه در طول فعالیت خود توانسته در هماهنگی و سازمان‌دهی امور فرهنگی و اجتماعی ارمنیان ایران موفق عمل کرده، آنان را با مسائل اجتماعی و فرهنگی خود آشنا کند. آلیک تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی موضعی ضدکمونیستی داشت و از استقلال ارمنستان از شوروی حمایت می‌کرد.
[ویرایش]
مؤسسۀ مطبوعاتی آلیک افزون‌بر
روزنامه آلیک، از ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۲ ش/ ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ م
ماهنامه آلیک را نیز در ۳۶ شمارۀ پیاپی منتشر می‌کرد که شامل بخشهای ادبی، اجتماعی، تفسیر سیاسی، هنری، علمی و فکاهی بود.
نورایر پاهلاوونی سردبیری این ماهنامه را بر عهده داشت.
همچنین این مؤسسه از اواسط سال ۱۳۴۸ تا دی ۱۳۵۷ ش/ اواخر سال ۱۹۶۹ تا پایان سال ۱۹۷۸ م،
مجله آلیک جوانان را به چاپ می‌رساند.
ژیرایر غریبیان از ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۴ ش/ ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۵ م، سردبیری این مجله را عهده‌دار بود و پس از او، نخست
سایات بابومیان و سپس
میشا هایراپتیان سردبیری مجله را بر عهده گرفتند.
[ویرایش]
امروزه نشریۀ آلیک همه‌روزه به‌جز روزهای جمعه در ۱۰ صفحه به‌صورت سیاه و سفید منتشر می‌شود. از اواخر تابستان ۱۳۹۰ ش/ ۲۰۱۱ م، چاپ ستون مقالات فارسی با محتوای سیاسی ـ اجتماعی، یک تا دو روز در هفته آغاز شد. امروزه مقالات فارسی در ۴ صفحه به‌صورت ضمیمه در روزهای پنجشنبه به چاپ می‌رسد.
[ویرایش]
[ویرایش]
•
کرم‌همدانی، علی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ،برگرفته از مقاله «آلیک» ص۴۶۳.
